جەتى قابا ازىلدەرى ( 8 )

مۇراتقاننىڭ كۇلدىرگىلەرى

مۇراتقان قاسەن ۇلى: سۇيەگى نايمان رۋىنىڭ توعىز اتاسىنان. قابا اۋداندىق تەلەگراف مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرى.

تىگىن جىعىپ الايىن

ءبىر جولى مۇراتقان اۋىلداسىنىڭ تويىنا بارا قالسا ، كۇتۋشىلەر ءبىر توپ ۇلكەندەر وتىرعان داستارقانعا ورنالاستىرادى دا، توي تاباعى كەلگەندە جاسى كىشى مۇراتقان ەت تۋراۋعا تۋرا كەلىپ، بىلەگىن سىبانىپ تۋراي باستايدى، داستارقانداعىلار ءبىر تۋراعانىن ءبىر، ەكى تۋراعانىن ەكى قاعىپ اكەتىپ ۇلگىرمەي قالعان مۇكەڭ وتىرعاندارعا جاعالاي قاراپ الىپ:

- ۇلكەن كىسىلەر ءسال تۇرا تۇرىڭىزدار مەن الدىمەن پىشەننىڭ تىگىن جىعىپ الايىن، - دەپ وتىرعانداردى دۋ كۇلدىرىپ تاباققا سوزعان قولداردى سابىرعا تۇسىرگەن ەكەن.

ەكەۋى ەكى ماۋسىمدا تۋعان

مۇكەڭنىڭ ەكى بالاسىنىڭ ءبىرى سارعىشتاۋ، ءبىرى اق قۇباشا ەكەن. زامانداستارى قاعىتىپ:

- وي، مۇكە ەكى بالاڭنىڭ ٴوڭى ەكى باسقا عوي، - دەپ ادەيى ءسوز شىعارماقشى بولعاندا موكەڭ تۇرىپ:

- ە، ەكەۋى ەكى ماۋسىمدا تۋعان، اناۋ اقشىلداۋى قىستا، سارعىشتاۋى كۇزدە تۋعان، - دەپ سۇراق قويۋشىلاردىڭ الدىن وراپ كەتەدى ەكەن.

ىشىمدە جەل بار

مۇكەڭنىڭ سەمىرىپ قارىن سالىپ جۇرگەن كەزى ەكەن، وسى تۇستا ساباقتاستاردىڭ باس قوسۋ شايى بولىپ، وتىرعاندار مۇكەڭدى ءان ايتۋعا قىسايدى، سوندا مۇكەڭ:

- كەشىرىڭدەر، جاعدايىم كەلمەيدى، دەنساۋلىعىم دا اقاۋ بار، - دەپ ازار – بەزەر بولىپتى. ساباقتاسىنىڭ ءبىرى:

- قويشى ەي مۇكە، جارداي بولىپ سەمىرىپ العانىڭ مىناۋ، سەنىڭ دەنساۋلىعىم كەلمەيدى دەگەنىڭ ۇيات، - دەسە، مۇكەڭ:

- تۇكتە ۇياتتىعى جوق، سول احۋال جارداي بولعاندا تۇر عوي، ىشىمدە جەل بار، اۋزىمدى اشىپ ءان باستاسام، جەل قاشىپ، ءان ءسوزى ۇعىلماي كەتەدى، - دەپ وتىرعانداردى ءبىر كۇلدىرىپ تاستاعان ەكەن.

كىشكەنە قازاق بالا تۋدى

مۇراتقاننىڭ ايەلى اۋداندىق شيپاحاناعا كەلىپ بوسانادى، ەرتەسى اۋىلدان ءالي دەگەن جەزدەسى قولفون جالعاپ:

- ءاي، بالدىز ايەلىڭ نە تاپتى؟- دەپ سۇراپتى، سوندا ءازىلقوي مۇكەڭ جەزدەسىنە:

- كىپ - كىشكەنە قازاق بالا تاپتى، - دەگەن ەكەن.

تايىنشا ءجۇرىپ كەتتى

ءبىر كۇنى مۇراتقاننىڭ ءبىر تايىنشاسى جوعالىپ كەتىپ، سىرتتان ءۇسىنىپ قالعان جەرىنەن تاۋىپ الادى دا كىلەتكە وت جاعىپ، مال شىيپاگەرىنە اسپا وكىل قويعىزىپ، استىن جايلاپ كۇتىمدەيدى. مۇكەڭ تاڭەرتەڭ كىلەتكە بارسا سۋىق ابدەن وتكەن تايىنشا ءولىپ قالىپتى. سودان ۇيىنە كەلىپ ايەلىنە جايىن عانا «تايىنشا ءجۇرىپ كەتىپتى» دەيدى عوي، ايەلى «ە، بايقۇس وندا كورىم بولدى عوي، اياعىن باسىپ جۇرسە، مال بولىپ كەتەتىن بولدى دەپتى» قۋانىپ، سوندا قالجىڭباس مۇكەڭ ايەلىنە:

- جوعا ول ءجۇرۋ ەمەس، انا جاققا ءجۇرىپ كەتكەن ەكەن، جارىقتىق، - دەگەن ەكەن.

ىستەتىلمەگەن جىگىت

مۇراتقان بار ءبىر نەشە ساباقتاس اقىلداسىپ الىپ، ورتالارىندا ءالى ۇيلەنبەي بويداق جۇرگەن ساباقتاستارىنا كورشى اۋداننان قالىڭدىق قاراستىرىپ، تانىس – ءبىلىس ارقىلى وتىرىڭقىراپ قالعان ءبىر قىزدى تاۋىپ، باستابىندا تەلەفون ارقىلى بايلانىس جاساپ جۇرەدى، ءبىر كۇنى قىزدىڭ جەڭگەسى مۇراتقانعا تەلەفون جالعاپ:

- ءسىز مەنىڭ قايىن سىڭىلىمە جىگىت تانىستىرىپ ءجۇر ەكەنسىز، سوندا ونىڭ قانداي جىگىت، قىسقاشا جاعدايىن ايتشى، - دەپتى، سوندا مۇكەڭ قىزدىڭ جەڭگەسىنە تەلەفوندا:

- سۋ جاڭا ىستەتىلمەگەن جىگىت، - دەپ تانىستىرعان ەكەن.

شوفەرلىككە ەمتىيقان بەرۋ

ەرتەرەكتە مۇكەڭ شوفەرلىككە ەمتيقان بەرمەكشى بولىپ تىزىمدەلىپ قويادى ەكەن دە، ءبىراز ۋاقىت وتكەندە ەمتيقان الۋشىلار اۋىلعا كەلىپ، اۋىزشا ەمتيقان الماقشى بولىپتى، ول كەزدە ەمتيقان ءبىراز كەڭدەۋ كەز بولسا كەرەك، مۇكەڭ دۇرىس دايارلىق كورمەگەن ەكەن دە، جالتارىپ، مەن قاربالاس ەدىم. وسى جولى بەرمەي - اق قويايىن دەپتى، سوندا تانىس كاماسيا، قاربالاس بولساڭ سەنەن ءبىر عانا سۇراق سۇريايىق، دۇرىس ايتا الساڭ، كەلەر جولى ءامالياتىنان بەرۋىڭە بولادى، دەپ سۇراعىن قويىپتى.

- ماشينا ايداپ كەلە جاتقاندا، الدىڭنان سۋ كەزىكسە قايتەسىڭ؟ - دەپتى، جاۋابىنان حابارسىز مۇكەڭ:

- سۋ كەزىكسە، جاعاسىنا بارىپ توقتاپ، الدىمەن بەتى - قولىمدى جۋىپ الار ەدىم، - دەپ مايدانداعىلاردى دۋ كۇلدىرىپ، ەمتيقاننان جولى بولماي قايتقان ەكەن.

وتە توق بالا ەكەن

ءبىر تويدا ۇسىنىسپەن ساحناعا انگە شىققان ەتجەندىلەۋ قىز ٴاننىڭ اياعىنا شىعا الماي قالىپتى، سوندا مۇكەنڭ وتىرىپ:

- مىنا بالانى بەكەر قيناعانىن – اي، وتە توق بالا ەكەن، قايتىپ ءان ايتادى، - دەپ قاسىنداعىلاردى ءبىر كۇلدىرىپ تاستاعان ەكەن.

توگىلگەنءبىرشاۋگىم شاي

ءبىر وتىرىستا ءبىر جىگىت مۇرات مۇستاپا ۇلىنىڭ «ءبىر شاۋگىم شاي» دەگەن ٴانىنىڭ باسىن باستاپ اياعىن ايتا الماي قالادى، قاسىندا وتىرعان بىرەۋ:

- مۇكە، مىناۋ ءوزى كوپ - كورىم ءاندى نە قىلىپ جىبەردى، - دەسە مۇكەڭ:

- وي بۇل جىگىت ءبىر شاۋگىم شايدى كوتەرە الماي توگىپ الدى، - دەگەن ەكەن.

سەنبى جەكسەنبى كۇنى

مۇكەڭنىڭ قان قسىمى ورلەپ، اۋداندىق شىيپاحاناداعى تانىس شىيپاگەرگە كورىنگەن ەكەن. شيپاگەر:

- ءاي بالا، نەدەگەن كاپەرسىز جۇرەسىڭدەر وسى، قان قىسىمىڭ وتە قاۋىپتى ەكەن، مەن ءدارى جازىپ بەرەمىن، سونى وزبەي ىشەسىڭ، - دەپتى، مۇكەڭ:

- قانشا ۋاقىت ىشەم؟ - دەسە شيپاگەر قاتۋلانىپ:

- ولمەيمىن دەسەڭ، ءومىر بويى ىشەسىڭ، - دەپتى. سوندا مۇكەڭ:

- سەنبى، جەكسەنبى ىشىندە مە؟ - دەپ قاتۋلى شيپاگەردى كۇلدىرىپ قايتقان ەكەن.

جۋان لاڭمان سۇراۋ

مۇكەڭ جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپ ءبىر ٴدامحانادان لاڭمان بۇيىرتادى، سالدەن سوڭ، قامىردىڭ بابى كەلمەي قالعان با، ساۋساقتىڭ جۋاندىعىنداي ءبىر تاقسى لاڭمان الدىنا كەلىپتى، تاماقتىڭ بەينەسىن جاقتىرتپاعان مۇكەڭ اسپاز ايەلگە:

- اپاي، مىنادان جۋانىراق لاڭمانىڭىز جوق پا، - دەپ سۇراعاندا، ساسقالاقتاعان اسپاز:

- بارى وسى، - دەگەن ەكەن.

جيناپ رەتتەگەن: سەرجان قابەت ۇلى