باس بەت   »ادەبيەت ايدىنى»  ماقالالار»   اعاشقا قاراپ تال وسەر...
اعاشقا قاراپ تال وسەر...


قۋات نۇكەي ۇلى


ۇرپاعىن ۇلاعاتقا باستاعان ۇلتىمىزدان ''اعشقا قاراپ تال وسەر ، اتا- اناعا قاراپ بالا وسەر'' دەگەن تاعىلىم قالعان حالىقپىز. ءيا ۇرپاق ءومىرىمىزدىڭ جالعاسى ، ۇلتىمىزدىڭ ەرتەڭى ، مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى. سول ۇرپاعىمىزدى قانشالىقتى دەڭگەيدەگى، اسقار تاۋ اكە ، ايدىن كول شەشە بولىپ ، كىسلىگى مەن كىشىلگى جۇزنەن ەسكەن، ادەپ يباسى مەن مۇندالاپ تۇرعان، جىبەك مىنەزدى ازامات ەتىپ تاربيەلەي الدىق؟ ءبىر ۇلتتىڭ بولمىسىن ءسوزى ارقىلى تانيمىز دەپ ، ۇلاعاتتى تاربيەگە ءمان بەرگەن حالىقپىز . بالامىزعا قارشادايىنان باستاپ " جامان بولادى ، وبال بولادى، ۇيات بولادى " دەپ كەلەتىن، بوگەنايى بولەكقازاق پەداگوكيكاسىنىڭ ءداستۇر تاربيەسىمەن سۋسىنداتا الدىقپا؟ ول جاعى وزىمىزگە ءمالىم . مىنا جاقتارعا ءبارىمىز بىرگەنازار اۋدارايىقشى.
1.بالانى "باستان" دەپ اتا - انا تاربيەسندەگى ۇستانىمىمىز بويىنشا بالاعا، نە ونەگە كورسەتىپ، قانداي ۇلاعات جۇقتىرا الدىق ؟ بۇگىنگى كۇندە اجەلەرى مەن اپالارنىڭ، بەسىك جىرىن تىڭداپ جاتىپ، بالبىراپ ۇيقىعا كەتەتىن ورتا باسىمىزدا بارما ؟ ءداستۇر تاربيەسنىڭ سۇيلۋى سەبەپتى ادامدار اراسىنداعى ۇلكەندى قۇرمەتتەپ كشىنى ايالايتىن سۇيسپەنشلكتى قانشالىقتى ساقتاپ وتىرمىز؟ اسىرەسە وت باسى مۇشەلەرى اراسىندا، ءمۇرال تاربيەسنە مۇرىنىن شۇيىرە قارايتىن ءجايىت، سيلاستىق پەن قۇرمەتتى قۇردىمعا جەبەرگەن. قۇرمەتتى انالار شاڭىراقتىڭ تىرەگى بولعان اكەنى ۇرپاققا قانشالىقتى قۇرمەتتەي الدىق. بۇرىنعىلار " بالام حان بولسىن دەسەڭ ، اكەسىن حانداي سيلا " دەۋشى ەدى عوي . ايەل زاتتارنىڭ ەرىنە قۇرمەتپەن قاراماۋنىڭ سوڭى ايەل زاتتارىڭ ايبارىن اسىردى، وسىدان بارىپ ۇرپاق ساناسىندا اكە وبىرازى سولعىنداپ ، اۋەلى اكەگە سالقىن قاراتيىن جاعداي قالىپتاستى. سوندا انا بولىپ بالامىزعا اكەڭ اسقار تاۋىڭ، ارقا سۇيەر ماقتانىشىڭ ، جان ۇيامىزدىڭ تىرەگى، اقىل ايتار تياناعى ، الدىنان كەسە وتپەڭدەر دەپ ايتا الدىقپا ؟ اكەلەر اتقان تاڭ ، باتقان كۇنمەن تالاسىپ ، وت باسىن اسىراعانى مەن وت باسىنداعى ءتۇرلى كەلەلى شەشىمدەرگە كەسىم جاساۋدا شەتتەتىلە باستادى.ەر مەن ايەلدىڭ ءبىر - بىرنە قۇرمەتپەن قاراماۋ ، ءوزارا كەشىرىمشل بولماۋ، باستارىنان ءسوز اسرماۋداي ورەسكەل ارەكەتتەرى بالا جۇرەگىن جارالاۋدا. بايقادىقپا وسنىڭ سوڭى " اكەسى تۇرىپ ۇلى سويلەيتىن ، شەشەسى تۇرىپ قىزى سويلەيتىن" پەيپىل اۋىزدىق جاعدايدى قالىپتاستىردى.
وسىنداي بەرەكەسىز ورتادا وسىپ كەلە جاتقان ۇرپاقىمىزعا پسحيكالىق جاقتاعى اقاۋسىزدىعىنا"ۋىزعا جارىماعان قوزىداي"ورنى تولماس كەرى ىقپال جاسايدى . بۇنىڭ سوڭى " ۇيادان نەنى كورسە ۇشقاندا سونى الادى"نىڭ كەبىنىن كيەدى. بالا دەگەن جۇمىر اعاش ىسپەتتەس. ودان قانداي مۇسىن جاساۋ اتا - انانىڭ بەرگەن تاربيەسنڭ جەمىسنە بايلانىستى .
2." اسادامنىڭ ارقاۋى" ەكەنى شىندىق . جارتلىستىق ورتامىزدىڭ ىڭعاينا قاراي ، عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقان ۇرپاعىمىز مايەكتى بولسىن دەپ ، قوي قۇيرىعىنىڭ "قىرتىس مايىن" سوردىراتىن ادەتىمىزدى ، ابەستىك سانادىقتا قاتاردان ىعىستىردىق. الايدا جاراتىلىستىق ورتانىڭ بولمىسىن بويسىندىرا الماعاندىقتان ، قوي قۇيرىقىنىڭ قىرتس مايىن سورماعان ءالسىز، ءالجۋاز بالالارىمىزدى قۋاتتاندىرۋ ءۇشىن ۋكىل ءدارنىڭ استىنان تابىلدى. زالالسىز جەمەكتىكتەر قاتارىنان ورىن العان ، ەت- سۇت ونىمدەرمىز بەن قارا استىقتىڭ جال - ءجاياسى اتالعان تارى- تالقاندى ، ءار ءتۇرلى كوكونىستەردىڭ الدىندا كوكبەتتەنىپ، داستارقان شەتىنەن ورىن قالتىرمادىق .
اقىرى ۇرپاعىمىز اۋىرۋشاڭ ، قۇر سۇلدەرلى، قۇلاقتارىنان كۇن كورىنگەن تىرتىيعاندارعا اينالدى . بۇدان سونى اڭعارامىز ، ۇلىتتىڭ ونىمدەرمىزگە ءسال قاراۋ ، ۇرپاعىمىزدىڭ ءشوجۋىن كەلتىرىپ شىعاردى.سوندا ۇرپاققا بەرگەن ونەگەمىز اس-سۋمادەنيەتىمىزدەن الىستاتۋما قالاي ؟ عاسرلار بويى جاساعان ورتامىزدا اقاۋسىز ءوسىپ- ءونۋمىز ، ۇلىتتىق ونىمدەرىمىزدىڭءنارىنىڭناتيجەسى ەمەسپە ەدى .
3.ەكوميكالىق قۇن كوزعارسى ويانباعان ۇلت ، قاشاندا ، ەكونوميكالىك قۇن كوزعاراسى سانالى دەڭگەيگە جەتكەن ۇلتتارعا تابيعي مويىنسال بولادى .ال ەكونوميكالىق قۇن كوزقاراسى ويانباعان ۇلتتار ، كوزسىز ماقۇلدىققا كوپ بارادى ، قۇن جاراتۋعا قۇلىقتى بولماعاندىقتان باسقالارعا ەرگىش ، باسقالاردىڭ سوزىنە كونگىش كەلەدى. جەكە باستارى وزگەلەرگە الدانىپ ، جەلىنىپ ، تالعامسىز ەڭبەك ەتىپ جاتسادا ، اۋىلداستارىنان اۋلاق جۇرگەنىنە ءماز، ىستەتۋشنىڭ تىلەگەنىدە سول . قول ۇستاسىپ سەرىكتەسۋ، ءبىر - بىرىنە ەس بولۋ، ءبىرىن -بىرى قولداپ قورعاۋ قولدان كەلمەس ىستەي سەزىلەدى . ونىڭ ۇستنە زاڭ - تۇزىم جوندەگى بىلەرى شەكتى ، ءارى شالا ، ەكونوميكالىق كوزعاراسىدا تومەن بولعاندىقتان جۇمىس ىستەتۋشى مەن ارادا ەش ۋاقىت جازباشا توقتام جاسامايدى .ەگەر ەكونوميكالىق قۇن كوزعاراسى جوندەگى ساناسى بولسا ، بىرەۋمەن بىرلەسىپ ، نەمەسى بىرەۋدىڭ قولىندا ەڭبەك ەتىپ جاتىرمىن، وسى جۇمىس بارىسىندا وقيات شىرعالاڭعا ۇشراسام ، ۇقىق- مۇددەمدى قالاي قورعايمىن ، دەگەن ماسەلەلەرگە قاراتا جىڭشكەلەي ەسەپ جاساپ ساقتانۋدى كۇشەيتەر ەدى. كەي بىرەۋلەرى جۇمىس ىستەتۋشىنىڭ اتى - ءجونىن، ازاماتتىق كىناشكا نومىرىن تولىق ۇعا بەرمەيدى ، بۇلدا جاسرۋعا بولمايتىن شىندىق . كەيدە ەڭبەك اقىڭدى كۇزدە ءبىر جولدا بەرەمىن دەگەن اۋىزشا ۋادەلەردى مالدانىپءجۇرىپ ، ءبىر تۇندە قۇر الاقان قالعانداردا جوق ەمەس .ەگەر زاڭ - ءتۇزىمدىك ساۋات، ۇقىق - مۇددەمدى قورعام الامىن دەگەن جىلىت، ەكونوميكالىق سانا - سەزىم بولسا، تۋ باستا ەڭبەك توقتامدارىن جاساۋ كەرەك ەدى. بۇل وت باسىنىڭ ، بالا- شاعاسىنىڭ ، ءوزىنىڭ تىرشىلىك جولىن قورعاعاندىق . وسىدان كەلىپ شىعاتىن ناتيجە ، بالالار الدىنداعى ەڭبەككە ەپسىز ، زاڭ - ءتۇزىم كوزعاراسى تومەن ، قوجايىنعا جالتاقتاعىش ، ءار كىمنىڭ تىلنە ەرگىش، قالتالىلار الدىنداعى تومەنشەكتىك، ازىن اۋلاق الاتىن جال اقىسنا بولا ، ءوزىن كوزسىزدىكپەن ارنايتىن ويلامسىزدىققاتارلى بەينەلەر بولاشاعىنىڭ بۇلىڭعىرلىعىن كەلتىرىپ شىعارىپ قالماستان، بالالارىمىزعا قانشالىقتى اسەرقالتىرىپ جاتقانداعىن بىلەمىزبە ؟ "اش بالا توق بالامەن وينامايدى ، توق بالا اش بولام دەپ ويلامايدى" دەمەكشى ، ەل الدىندا ەڭسەلى جۇرۋ ءۇشىن ، وت باسىمىزدا ورتايماس ىرىس، بەرەكە - بىرلىك، تاتۋ- تاتىلىكتى ساقتاۋدا ، الدىمەن ەكونوميكالىق سانامىزدى وياتا بىلۋمىز كەرەك . تىرشىلىك سىندى ءومىر وزەننىڭ جاعاسىندا سۋدان تايىنباۋمىز كەرەك. تاماق توق بولسا اقىل كوپ ، قۇلشىنعان ادامعا قۇت ۇيىر، جۇمىس بارشىلىق، ۇرپاعىمىزعا، كەدەيلىكتىڭ شەكپەنىن شەشۋدەگى شعار جول، تەحنيكاعا تەلىنگەن باتىلدىقتا ، تاباندىلىقتادەپ نۇسقاۋمىز كەرەك.
4.وت باسى ەكونوميكاسىن قالاي الىپ ءجۇرمىز ؟ " تارتا جەسەڭ تاي قالار، قويا جەسەڭ قوي قالار" دەگەن ۇنەمشىلدىك ۇستانىمعا بارا الدىقپا؟ وت باسى قىزىل سىيپىرىن قالاي جونگە سالىپ كەلەمىز؟ ەكونوميكالىق قۇن كوزعاراسى ويانباعان ، ويانسادا ۇيقىلى - وياۋ ، دەل - سال كۇيدەگى ۇلتتىڭ، اقشاعا دەگەن سۇيسپەنشلىگى ، وگەي شەشەنەڭ بالاعا ۇستانعان پوزاتسياسنداي سالقىن كەلەدى . بۇل جەردە ءبىز اقشانىڭ قۇلى بول، اقشانى بارلىعىنان جوعارى قوي دەپ ايتۋدان اۋلاقپىز . دەگەنمەن باسەكەلى شارۋاشىلىق تۇسىندا اقشانى قالاي تابۋ، قالاي مولايتۋ، تاباندىلىق، جاپاكەشتىك، قاريداردى قۇشاق جايا قارسى الىپ، قۇداسنداي قۇرمەتتەۋ، كاسىپتەنۋ، كاسىپ كوزىن اشۋ، بارىمەن بازارعا كىرۋدەي، بازار ساناسىن قالىپتاسترىپ ، " ەڭبەكتى ەلگە، تابىستى سەلگە جىبەرمەۋ" ۇشىن قۇلشىنساق دەمەكشىمىز. " ەڭبەگىڭ قاتتى بولسا تاتقانىڭ ءتاتتى بولار" دەيدى بۇرىنعىلار.مىنا ءبىر بولمىستى ايتا كەتۋدى ءجون ساناپ وتىرمىن . ءبىر جولى بەلگىلى اۋدانداعى تۋستىڭ ۇينە دامگە باردىقەكى كۇننەن كەيىن تاعى ءبىر اۋداندا ات بايگەسى بولاتىن بولىپ ، ات قوسقالى وتىر ەكەن . دەمالىس ورايى مەن ول جەردەگى ات بايگەسىنە بىزدە باراتىنىمىزدى ايىتتىق . ەكىنشى كۇنى ات بەگى تۋستى ماشيناعا سالدىقتا ، تاعى ءبىر اۋدانداعى تۋستىڭ ۇينە باردىق . ول كسىلەر ءبىزدىڭ الدىمىزدا عانا قىستاۋنا كوشىپ كەلىپ ، كورشىلەرى اكەلگەن ەرۋلىك شايدى تارتىپ وتىر ەكەن . بۇل كۇنگى كەش تۋستاردىڭ شۇرقىراسىپ باس قوسقان كەشى بولدى .اسرەسە ات بەگى تۋىسمىز جۇيرىك ات جانە ونى باپتاۋ جونىندە ، ۇزاق سونار نە ءبىر قىزىقتى اڭگىمەلەردى شەرتتى . كەزەكتەگى ات بايگەلەرىن ۇيىسترۋداعى ارتىقشىلىقتارمەن اتتەگەنايلاردى دا تىلگە تيەك ەتتى ، ات باپتاۋدىڭءوزى ءبىر ەڭبەك كۇشتىڭ قولىن بايلايتىندىعىندا جاسىرمادى . كۇزدىڭ سالقىن تاڭى اتىپتا كەتتى .
تاڭەرتەڭگى شايدا تاۋدان كەشە عانا كوشىپ كەلگەن شاڭىراق يەسى بالالارىنا ورنالاسترۋلار جاسادى ، ءبىزدە تىڭداپ وتىرمىز، ەكى ۇلى مەن ەكى كەلىنى مۇقيات قۇلاق سالۋدا . " قىلىشىن سۇيرەتىپ قىس كەلە جاتىر ، اۋاراينىڭ وسىنداي اشىق كەزىندە ، قورا- قوپسىلاردىڭ جىرتىعىن جاماڭدار ، وقىرلاردى بۇتىندەپ ، ەرتە تۋىت قوراسنىڭ جىلۋلىق دەڭگەيىن بۇرىنعىداندا جاقسارتىڭدار، قورادا قالاتىن مال مەن وتارعا باراتىن مالدىڭ جەمىن ايىرىم - ايىرىم تايارلاڭدار ، قانشا باس ءىرى قارانى نەشە كەزەك بازارعا بورداقتاپ شىعارۋعا ، ورتاق بىرلىككە كەلىپ الىڭدار ، جاردەمشى وتاۋلاردىڭ ءىشىپ - جەمىن، وتىن - سۋىن قامسىز ەتىپ، الاڭسىز ەڭبەك ەتۋنە كەپىلدىك ەتىڭدەر،تۇيە تابىنىن ساۋدىرىپ، سۇتىن زاۆاتقا جەتكىزۋگە قورا - قوپسىنىڭ جۇمىسى بىتكەنشە مەن جاۋاپتى بولايىن، ءتيىن - تەبەندەرىن جالعاستى ۋاقىتىندا بەرىپ تۇرىڭدار ، كەرەك - جاراقتارى بولادى دەپ بايبىشەسنەدە ءبىر بۇرلىپ قاراپ قويىپ " ءسوزىن اقىرلاستىرىپ اڭگىمە تاقىربىن باسقاعا بۇردى.ءبىز كەيدە ءسال قارايمىز، اتا - انانىڭ وت باسىنداعى تاربيەسى، شارۋاشىلىق ورنالاسترۋ ءادىسى، ەرتەتۇرىپ ، كەش جاتۋداي تىرشىلىك قادەتى بالانىڭ بولاشاعنا ، قانداي ادام بولۋنا ، بەلگىلى دەڭگەيدە تىكەلەي اسەر ەتەدى .
بايقاپ وتىرساق ، مەملەكەت زاڭ - ءتۇزمى كەمەلدى ، قوعامدىق ورتاسى تىنىش، كۇن سايىن ءتيمدى ساياساتتار ارقىلى بۇقاراعا يگىلىك جاراتىپ وتىرعان جاعدايدا، جان ۇيانىڭ كوشىن قالاي باستاۋ قۇلشنىسىمىزعا قاراي بولماق . ءبىز بۇگىنگى باسەكەلى داۋىردە ءالى بەيعامدىقتان بەزىنبەي كەلەمىز . پارىقتىڭ نارىقتا ەكەندىگىن سەزىنبەي ءجۇرمىز.
بالامىزدىڭ كوپ قىرلى بولىپ جەتلۋنە قيماعان اقشامىزدى وتىرىسپەن تويدان ايامايمىز .ايتالىق، ماعاناسىز وتىرىستارعا ءماز بولىپ،( ابىسىندار باس قوسۋى، كورشىلەر باس قوسۋى ، ءشاي وينى، رۋلاستار باس قوسۋى،قونىس اۋدارۋ شايى) تيداۋسىز تويلاردى تۇگەندەپ، (ءۇي مايلاۋ، ماشينا مايلاۋ، بالانىڭ وقۋعا اتتانۋى، كىندىك شەشەنى كۇتۋ ، بايگەدەن كەلگەن اتتىڭ قۇيرىعىن مايلاۋ، ) جان تالاسىپ جۇرمىز ءجايىمىز وسلاي؟ " ەرمەك كوپ بولسا ەگىن ءشوپ"دەگەن باسى ارتىق تويلار باستى اۋىرتىپ ، بالتىردى سىزداتتى .
مىنانى دا قىستىرا كەتۋگە تۋرا كەلىپ تۇر. ءولىم ىستەرنە قالاي سايلانىپ ءجۇرمىز ؟ ءولىمنىڭ ءار ءبىر وت باسنا ۋاقىت تالعاماي ءبىر كەلەتىنى شىندىق . ءبىز بىرەۋ ءولدىدەسە الدى- ارتنا قاراماي سولاي شاپقىلايمىز . جان ازاعادا قاتناسامىز ، جەتسنەدە بارامىز ، قىرقىنادا قول ءجايامىز، جىلدىعىندا ۇعىسىپ جۇرەمىز . وسىلاي ءبىر ولىمگە تولىق بارۋ ، قايتىس بولعان ادامنىڭ تۋىس- تۋعانىنىڭ مىندەتى . بۇل جەردە ءبىز ولىمگە بارما دەگەلى وتىرعامىز جوق ، ءتىرى ادامعا تىرشىلىك كەرەك . " ءتۇستىك عۇمىرىڭ بولسا كەشتىك مال ءجىي " دەمەكشى ءوندىرىستى توقتاتىپ قويىپ شاپقىلاي بەرمە دەمەكشىمىز . ۇلتىمىزدىڭ تىرشىلىك تاسلنەنازار اۋدارساق ، ءوندىرىس ءونىمىنىڭ تومەندەۋنە ، ءتولدىڭ تولىق قاتارعا قوسلماۋنا ،مالىنىڭ جوعالىپ كەتۋنە ، ماگەزىن اسقانالارىمىزدىڭ عۇمىرلى بولماۋنا ، " ۇيات بولادى" دەپ دۇرمەككە ىلەسكىسى كەلىپ تۇراتىن ادەتتەرمىز سەبەپشى بولىپ وتىر . بۇگىنگىدەي كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاۋ دارىپتەلىپ وتىرعان زاماندا كەدەي بولىپ جۇرسەك" ۇياتىڭ" ۇلكەنى وسى اعايىن.
ءبىزدى كورگەن بالالاردا توپان سۋ توبىعنا كەلمەيتىن، يسالماس، بەيعام ، بويكۇيەز ، سالعىرت، جالقاۋ بولىپ شىعا كەلەدى. ۇيتكەنى وت باسى شارۋاشىلىعىن دامتۋدىڭ ايقىن جوبا - جوسپارى جوق جەردە ، ۇرپاعىمىزعا قاراڭعىدا شىراقسىز كولىككە وتىرعانداي اسەر قالتىرامىز . ەندەشە ەل قاتارى كۇن كورۋ ءۇشىن داۋىرمەن تىنىستاس ، تاعدىرلاس بولايىق . سوندا عانا ۇرپاق الدىنداعى بورشىمىزدى وتەگەن بولامىز .
5."تۇساۋ كەسەر" تىلەۋ شايىنداعى اقتارىلعان اق جارما تىلەكتەردى اتا - انالارمىزدىڭ كوپ بولەگى سول كۇنگى مارەمەن بىرگە اياقتاتاىن سىياقتى . " ەلدىڭ الا ءجىبىن اتتاما " دەگەن قاعيدانى ۇرپاق قۇلاعنا قۇيمايتىن بولىپ بارامىز ، ايىتقان مەن بالا ۇعاما دەپ وت باسى تاربيەسندەگى ولقىلعمىزدى، جاۋاپكەرسىزدىگىمىزدى جاسرامىز. اتادان قالعان " جامان بولادى، وبال بولادى ، ۇيات بولادى " دەگەن ءداستۇرتاربيەسنەن تامشىداي ءنار الماعانىمىزبا قالاي؟ وسى جەردە مىنا ءبىر ءىستى قىسترا كەتەيىن، 2016- جىلى 7- ايدىڭ 10 - كۇنى ءبىر رەسترونعا ونادامدىق ورىن ىڭعايلاپ قويۋدى تاپسىرعانمدا ، تولىق ورتانى ەندى عانا بىترگەن ۇلىتتىق بالالار موزيكالى زالدى ەكى كۇنگە مايلاپ الدى ، سوندىقتان وڭاشا بولمەلەردە عانا ورىن قالدى دەدى ، يا سول بولمەلەردەن ءبىردى تايارلاپ قوي دەدىم ، ماقۇل بولدى . قىزمەتتەن تۇسە جۇبايمدى ەرتىپ رەستۇرانعا كەلە جاتىر ەدىم ، الدىمىزداعى كوشە بويىنداعى ەكى قاباتتىق مەيمانحانادان جۇپ - جۇپ بولىپ قولتىقتاسقان جىيرما شاقتى ۇلدارمەن قىزدار شىقتى . جۇبايىمنىڭ نەڭ بار دەگەنىنە قاراماستان ، مەيمانحاناعا كىردىمدە قوناق قابىلداۋ تەكشەسىندەگى بىيكەشتەردەن بۇلار نە قىلعان بالالار دەپ سۇرادىم . ولار ەكى كۇن ۋاقىت پەن ەكىنشى قاباتتاعى جاتاقتاردى مايعا العان تولىق ورتا مەكتەپ بىتىرگەن ۇلتتىق وقۋشىلار دەدى." بالاعا قانداي قاتاڭ جان ەكەنسىڭ " دەگەندەي سۇراۋلى كوزبەن قارايدى ماعان . سۇلكىيىپ قايتا شىقتىم . جۇبايىم مەنى جۇباتىپ بىلاي دەدى:" ءار ۇيدىڭ ەركە توتايلارى ، بالاسىن باعدارسىز اندەپ وتىرعان قايسى اتا - انانى تياسىڭ، كىمگە اشۋلانىپ كەلەسىڭ، ساباڭا ءتۇس، كەلەتىن مەيماندارىڭ باسقاشا ءتۇسنىپ قالماسىن"...ءيا تولىق ورتا مەكتەپتى بىترگەنشە " قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقىتتىرماي" الاقانعا سالىپ ايالاعان بالالارمىزدى جوعارى مەكتەپكە بەرگەن ەمتيقانى اياقتاي سالىپ ، ولاردىڭ ەكى سوتكە رەستۇران مەن مەيمانحانادا بولۋنا وراي جاراتۋمىز ادمدى اشىندىرادى ، قاي تۇرعىدان ويلاساقتا كوڭلگە سىيمايدى . اقشا بەرىپ ، وراي تۋدىرىپ كىمگە قيانات جاساپ جاتقانىمىزدى سەزدىكپە ەكەن!
’’قىز اۋليە ، قىزدىڭ جولى جىڭشكە ، قىزعا قىرىق ۇيدەن تيىم“قىز ونبەسكە كەلگەندە ، شاشىنان كوپ جالاسى دەۋشى ەدى عوي قازاعىمىز.ءار ادامنىڭ باقىتتى ، نە باقىتسىز بولۋىناءوزى سەبەپشى بولادى دەپتە ايتۋشى ەدى ۇلكەندەر . عۇلاما مۇقتار اۋەزوۆ ءبىر سوزىندە بىلاي دەگەن ەكەن،" ويدا كوپ ، ۋايىمدا كوپ ويلاي بەرسەڭ، ويدا جوق، ۋايمدا جوق ويناي بەرسەڭ" الۋان ءتۇرلى باس قوسۋلارمەن وتىرىستارعا ءىسلعان باسمىز ، بالالارمىزدىڭ بولاشاعنا جاۋاپكەرسىزدىكپەن قاراعانعا كوندىگىپ كەتىكپە ەكەن كىم بىلسىن. ۇيتكەنى ءبىر ءبولىم اتا - انالار بالالارىن ءداستۇر تاربيەسى مەن سۋسنداتىپ ، ءداستۇر تاربيەسنىڭ مايەگىنە قاندىرمادى . سانالارنا " جامان بولادى، وبال بولادى،ۇيات بولادى"نى تاپتىشتەپ سىڭىرە المادى . تۋ باستا بالالاردى ۇيگە قاماي سالىپ، نەمەسە جەتەكتەي جونەلىپ، جۇبىمىز جاراسىپ ، وتىرىس- تويعا بارىپ ، قايتاردا ىشىمدىكتىڭ سەبەبنەن جاڭجالداسىپ قايتىپ جۇردىك. بالالارمىز مەكتەپكە تۇسكەن سوڭ تاربيەنى مەكتەپ بەرەدى دەپ پالەدەن قۇتلعانداي جەڭىلدەپ قالدىق . ولاردىڭ تاپسىرماسى مەن كوڭىل - كۇيى مەن ساناسپادىق .بالالارمىز بۇيعى، ادام مەن سويلەسپەيتىن ، وڭاشا ۇيگە كىرىپ السا شىقپايتىنكەلگەن -كەتكەن كىسىمەن امان - سالەمى جوق ، جات باۋىر بولدى . " ءسوزى جوعالعان ۇلىتتىڭ ءوزى جوعالادى" دەگەن ەكەن احىمەت بايتۇرسىن ۇلى. تولىق ورتا مەكتەپتى بىتىرە سالىپ ازىرلەپ بەرگەن جاعدايمىز جوعارداعداي. مىنانى ەسكەرتە كەتەيىن، وسى ايتقانىمىز ءبىر ءبولىم اتا انالارمىزدىڭعانا ءىسى. بارلىق اتا انالاردى جالپى بەتىك كوزسىزدىككە باردى دەپ ءبىر شىبىقپەن ايداپوتىرعامىز جوق.
بالانى دۇنيەگە اكەلگەننەن كەيىن، اس-سۋىن تايارلاپ، كيىم-كەشەكپەن قامتاماسىزداندىرىپ ، وتپەن-سۋعا تۇسرمەۋ مىندەتىڭ، بولاشاقتا جارامدى ادام بولىپ شىعۋ ءۇشىن تاربيەلەۋ بورشىڭ. ءداستۇر تاربيەسى ارقىلى ۇلىتتىق قۇندىلعىمىزدى ساقتاپ كەلە جاتقان بىزدەر، وزەنىڭ اعىسى مەن ءولى بالىق عانا جۇزەدى دەپ ، وركەنيەتتى داۋردە ۇلتىمىزدىڭ بوگەنايى بولەك، ءداستۇر تاربيەسنە ءسال قاراپ ،بالا تاربيەلەۋارقاۋمىزدى بارعان سايىن بوساتىپ بارامىز . " اعاش - اعاشتان ماۋە الادى، ادام ادامنان ءتالىم الادى" دەمەكشىۇرپاق ۇشىن ءداستۇر تاربيەسىن بەرۋدەن نەگە اياندىق اعايىن ...

اۆتوردىڭ قىزمەت ورىنى:التاي ايماعى قابا اۋداندىق پارتكوم پارتيا مەكتەبى
تەلەفون: 18099767077

سوڭعى قوسىلعان جازبالار

قاتىستى باعالار

  加载评论内容,请稍等......