باس بەت   »ادەبيەت ايدىنى»  ەسسە»    ۇستازىم بولەش قالي ۇلىن ەسكە العاندا
ۇستازىم بولەش قالي ۇلىن ەسكە العاندا

ۇستازىم بولەش قالي ۇلىن ەسكە العاندا


نۇرلان قابەت ۇلى 


اقىن، سىنشى، زاڭگەر، اۋدارماشى بولەش قالي ۇلىنىڭ قازاسى تۋعان جەرى مەن تۋعان ەلى ءۇشىن، جۇيەدەن، حالقىمىزدىڭ ادەبيەت  كوركەمونەر سالاسى ءۇشىن ورنى تولماس جوعالتۋ بولدى. 
بولەش قالي ۇلى ماعان جەرلەستىك جاقتان اعا، رۋلىق جاقتان ناعاشى بولىپ كەلسە دە  ول كىسىمەن تانىسىپ ارالاسۋ، بەت -ەكى اڭگىمەدە بولۋ ورايى ماڭدايما جازىلماعان ەكەن. اۋىلعا بارعاندا تورقالى توي – توپىراقتى ولىمدەردە  كەزىگىپ قالسا سالەمىمدى ايامايتىنمىن، ول كىسى دە جىلى قابىلدايتىن. مەنى تانىپ جاقىندىق ءبىلدىرىپ ءجۇر مە؟ تانىماسا دا ۇلكەندىك جورالعىسىن جاساپ ءجۇردى مە؟ ول جاعى ماعان الىگە بەيماعۇلىم.  
ەندى ويلاسام اۋىلداعى بولەش اعامىز سياقتى تالاي جاقسى – جايساڭدارمەن قاتىناسىم دا وسى حارەكترلەس ەكەن.     
ەندەشە، تانىسپاساڭ قالايشا ۇستازىڭ بولادى؟ دەپ ويلايتىن شىعارسىڭ وقىرمانىم. 
ءيا، ومىردە تالاي ۇستازدان تاربيە الدىق، ۇستازدىڭ  وقۋشىعا قالدىراتىن اسەرى ۋاقىتتىڭ ۇزىن - قىسقالىعىمەن  ولشەنبەيدى ەكەن. سول سياقتى، بولەش قالي ۇلىنان بىرنەشە ساعاتتىق العان ساباعىم بالالىق جۇرەگىمە ساقتالىپ، ماڭگىلىك ەسىمدە قالىپ قويىپتى. ءارى ءالى دە رۋحاني ومىرىمە اسەر ەتىپ جول سىلتەپ كەلەدى.
1979 – جىلدارى قابا اۋداندىق ەكىنشى باستاۋىشتا  ءتورتىنشى جىلدىق وقىپ جۇرگەن كەزىمىزدە  مەكتەبىمىزگە ءبىر توپ پراكتيكانت كەلگەن ەدى. انە سولاردىڭ ىشىندە بۇيرا ءشاشتى، سىندارداي ۇزىن بويلى، بولەش اتتى ءبىر بوزبالا كلاسىمىزعا بىرنەشە ساعات حانزۋ ءتىلى ساباعىن بەردى.
 ءالى ەسىمدە سول وتىلگەن ساباقتىڭ تەكىسى :
,有个朋友好心肠
,有胖有细又有长
发现作业有错误
。牺牲自己来帮忙
دەگەن جۇمباق ولەڭ ەدى، ارينە جاۋابى وشىرگىش. 
بۇرىن وسىنداي ولەڭ تەكتەس تەكستەر جولىققاندا باسقا مۇعالىمدەر مازمۇنىن عانا اۋدارىپ كەتە بەرەتىن. 
ال مىنا مۇعالىم دوسكاعا وسى تەكستى كوشىرىپ داۋىستاپ وقىتا ءجۇرىپ، ءبىر جول – ءبىر جولدان قازاقشاعا اۋدارىپ دوسكاعا جازا باستادى. كەيدە ارت جاقتان جۇگىرىپ بارىپ كۇبىرلەپ وزگەرتەدى. اقىرى تولىق اۋدارىپ شىقتى، كلاس بويىنشا داۋىسپەن وقىدىق.
ءبىر دوسىم بار ەلگەزەك،
ءتورت بۇرىش، ۇزىن، دوڭگەلەك،
ەسەپتەن قاتە كەزىكسە
ولسە دە كەلىپ كومەك بەرەد. 
تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى اۋدارما  حانزۋشا ءتۇپ نۇسقاسىنىڭ قاسىندا ءتورت اياعىن تەڭ باسىپ  تۇر،اۋدارماعا قايران قالماي، مۇعالىمگە تابىنباي كور ەندى. 
 بۇلەش مۇعالىمنىڭ بۇل اۋدارماسى، باسقا مۇعالىمدەردىڭ وقۋلىقتا كەزىككەن ولەڭدەردى «ولەڭ فورماسىندا اۋدارىلمايدى، اۋدارىلسا باياعىدا ماماندار اۋدارىپ، وقۋلىققا بىرگە باسىپ شىعاراتىن ەدى،» دەپ جال ايتاتىن، ءارى، وسى كوزقاراستى ءبىز وقۋشىلارعا  سىڭىرە باستاعان يدەيالىق قۇرساۋىن بۇزدى. «ماماندار» عانا اۋدارمايتىنىن، قۋ ءىشىمىز سەزدى، ونى كوز الدىمىزداعى وسى بوزبالا پراكتيكانت  دالەلدەپ كەتتى. 
بۇل كۇندە اۋدارمادا ولەڭگە جولىعا قالسام سول بولەش مۇعالىمنىڭ دوسكا الدىنداعى بەينەسى كوز الدىمنان ەلەستەمەي وتپەيدى. ۇستازىم ەمەي نەمەنە، مەنىڭ ساناما وشپەس «ۇشقىن» تاستاپ كەتىپتى.  
«ءۇشىنشى جالپى ماجىلىستەن» كەيىن، ەلىمىزدەگى ادەبي باسىلىمدارعا جاڭا لەپ، تىڭ تەبىن كەلىپ، بۇعان اسىرەسە جاس بۋىن اقىن - جازۋشىلار جابىلا ات سالىستى، سولاردىڭ ءبىر ەگەيى بولەش قالي ۇلى دەسەم ارتىق ايتپاعان بولارمىن. 
ورتالاۋ مەكتەپتەگى كەزىمدە اعالارىمنىڭ وقىپ جۇرگەن شۇعىلا جۋرنالىنان بولەش مۇعالىمنىڭ «وت جىرلارى» اتتى جەلىلەس ولەڭىنە كوزىم ءتۇستى. ءوزىم جاقسى كورەتىن مۇعالىمىمنىڭ ولەڭى باسقا  اۆتورلاعا قاراعاندا ماعان وتە جىلى سەزىلدى، ۇستازىمنىڭ اقىن ەكەنىن سوندا ءبىلدىم.  ءبىرىنشى ولەڭىن عانا مىسالعا الايىن. 
 «ۇشقىن» 
اتاسى وتتىڭ مازداعان،
جىلت ەتىپ جانعان ءبىر ۇشقىن،
ومىردەن وتسەم ارمان نە،
ۇشقىنى بولىپ يگى ءىستىڭ.
ەندى ويلاسام، بولەش قالي ۇلىنىڭ وسى ءبىر شۋماق ولەڭى اۆتوردىڭ جاس كەزىندەگى ارمانى سپەتتى ەكەن. ۇستازدىق ەتىپ دوسكا الدىندا بور ۇستاپ جۇرگەندە مەن سياقتى  تالايلاعان شاكىرتتەردىڭ كوكىرەگىنە ۇشقىن شاشتى، قالامىن قولعا العاندا سۇبەلى شىعارمالارىمەن  تالايلاعان وقىرماننىڭ جۇرەگىنە ۇشقىن شاشتى، قازىر ول ۇشقىندار مازداعان وتقا اينالدى.
ۇستاز -ادام جانىنىڭ ينجەنەرى بولسا، ارينە جازۋشى دا- ادام جانىنىڭ ينجەنەرى. بۇل ەكى ەرەكشەلىك تە بولەش قالي ۇلىنىڭ بويىنان كورىلىپ تۇر. 
ءوزى ولەڭ جازا المايتىن اۋدارماشى ولەڭ اۋدارا المايدى. ال بولەش قالي ۇلى اقىن ءارى اۋدارماشى بولعاندىقتان، بۇل جاعىندا دا بەرگەنىنەن بەرەى كوپ ەدى، ءبىر باسى سان ونەرگە قاتار شاپقاندىقتان، قىسقا ومىرىندە اۋدارما جۇيەدەن ولەڭ اۋدارما سالاسىنا كوپ ات شالدىرا الماي كەتتى. 
بولەش قالي ۇلى 2013- جىلى «شاراپات» ايدارىندا بەرگەن سۇقباتىندا: « ولەڭ ەڭ جاقسىسى اۋدارماعا تۇسەتىن بولۋى  كەرەك، ولەڭدى مازمۇنىن ساقتاپ سول ۇلتتىڭ ولەڭ پاسونىنا ءتۇسىرىپ اۋدارۋ ءتيىس، ءبىزدىڭ قازىرگىمىز تىكە اۋدارما، ءسوزدىڭ اۋدارماسى،» -دەيدى. راس اۋدارمادا تۇپتەپ كەلگەندە وي اۋدارىلاتىندىقتان، اسىرەسە ولەڭنىڭ ويىن وزەك ەتىپ اۋدارىلاتىن ءتىلدىڭ شەكپەنىن جاپسا بولادى. ءوز تىلىمىزدەگى كەيبىر ءتاپ - تاۋىر سەزىلەتىن ولەڭدەردى اۋدارا قالساڭىز  ويدىڭ ورىنسىز قايتالانۋى كوپ ەكەنى دەرەۋ بايقالادى. ويدىڭ، ءسوزدىڭ قايتالانۋى اۋدارماعا ابروي اپەرمەيدى. بولەش قالي ۇلىنىڭ سۇقباتىندا شىرىلداپ  وتىرعانى مىنە وسى.        
انادا ءبىر ساباقتاسىم ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا تەلەفون شالدى. ءبىرقانشا جىگىتتەر بىرگە وتىرعان سياقتى، ورتالارىندا « جاقىننان بەرى قايتىس بولعان ونەر قايراتكەرلەرىنە ءتۇرلى تەكشەلەردە جوقتاۋ ولەڭ، ەسسە ماقالالار كوبەيىپ كەتتى.  ءتىرى كەزىندە ۇلاعاتتاماي، ولگەن سوڭ نەگە كوككە كوتەرەدى؟  جازعىشتار تىرىسىندە قايدا ءجۇر؟» دەگەن تالاس بولىپ جاتىر ەكەن، مەنەن بۇعان قالاي قارايتىنىمدى سۇرادى.
ءبىر جاعى وتە دۇرىس تا شىعار دەپ ويلادىم. بولەشتەي ۇستازىممەن نەگە ەرتەرەك تانىسپ ارالاسا المادىم ەكەن؟  دەگەن وكىنىش وزەگىمدى ورتەدى .
ەرتەدە بۋرشىن اۋدانىنىڭ ءبىر قىستاعىندا ءولىم شىعارۋعا قاتىناستىم. قايتىس بولعان ادام قىستاقتىڭ قارت تراكتريسى بولىپ، تىرىسىندە ماڭايىنداعىلارىنا كوپ قول ۇشىن بەرگەن، كوپشىل ادام بولعانىن وقىلعان قىسقاشا ءومىر بايانىنان ۇقتىق. قىستاق باستىعى ءبىر ارەدىكتە: « قىسقاشا ءومىر باياندى سەندەر سياقتى كادرلەرگە عانا وقيدى دەگەن ءسوز جوق، مەن قىستاقتاعى قايتىس بولعان ەلگە ونەگە بولا الاتىن ادامداردىڭ بارلىعىنا قىسقاشا ءومىر بايان جازدىرىپ وقىتىپ ءجۇرمىن، تىرىلەر ونىڭ ومىرىنەن ونەگە الۋى كەرەك،»-دەدى.  بۇل ءسوزى ماعان ەرەكشە وي سالدى. 
وسى تۇرعىدان ويلاعاندا ارداگەر ازاماتتاردى ۇلىقتاپ ەسكە الۋ، ەڭبەگىن تانىستىرۋ، ايلانىپ كەلگەندە وسكەلەڭ ۇرپاققا ولاردىڭ ءومىرىن ونەگە ەتۋ دەپ ويلايمىن. 

2022-جىلى 6-ايدىڭ 15-كۇنى



وقىعان:ءلاززات جۇكەي قىزى



سوڭعى قوسىلعان جازبالار

قاتىستى باعالار

  加载评论内容,请稍等......