بارىمەن بازار

قايسا اعايدىكىمەن قالاعا كوشىپ كەلگەن جىلى كورشى بولدىق. ول كەزدە قالاداعى كوپ قاباتتى ۇيلەر ەندى-ەندى بوي كوتەرىپ كەلە جاتقان ەدى. كوپ قاباتتى دەگەندە ۇزاعاندا بەس قابات، كوبى ءۇش، ءتورت قاباتتى ۇيلەر. ولاردىڭ ءوزى ەكى-ءۇش جىل دا ارەڭ سالىنىپ بولادى. بۇگىنگىدەي جىلىنا ون نەشە قاباتتى ءبينا تۇرعىزۋ ول كەزدىڭ جوسىنىندا جوق. سالىنعان قابات ۇيلەردەن باسپانا الۋ – اسپانداعى ايدى الۋمەن بىردەي، كىرەتىن تەسىگىڭ، قاعاتىن ەسىگىڭ كوپ. سونىڭ وزىندە بۇيىرا قويۋى ەكىتالاي. جاتاعان جەر ۇيگە قولىڭ جەتسە سارايعا كىرگەندەي كەڭىپ، راقاتتانىپ قالاسىڭ. ەكى اۋىز جاتاعان جەر ۇيگە مەندە يە بولعامىن. قالانىڭ ورتاسى ەمەس، شەت جاعالاۋى. سوعاندا شۇكىرشىلىك ەتىپ، كوشىپ كىرىپ العاننان كەيىن ماڭايىمدا كىمدەردىڭ ءۇيى بار ەكەن دەپ كىرگەن -شىققاندارعا قاراعىشتاپ جۇرەتىن بولدىم. تۇستە، كەشتە بولماسا كوبىنىڭ قاقپالارى قۇلىپتاۋلى تۇرادى. ىرگەمدەگى ءۇيدىڭ ادامدارى ءبىر جاققا كەتكەن بە، جارىم ايعا دەيىن شوشاڭ ەتكەن بىرەۋى جوق.”قالانىڭ ەلى ۇيكۇشىك سياقتى دەۋشى ەدى، راس بولعانى دا“ دەيمىن ايەلىمە. ول نە قۇپتاعانى، نە قۇپتاماعانى بەلگىسىز ”ە“دەپ داۋىسىن سوزا شىعارىپ، ءوزىنىڭ ءومىرى تۇگەمەيتىن كۇيبەڭىنە كۇرمەلىپ قالا بەرەتىن.

ءبىر كۇنى تۇستە جۇمىستان قايتىپ ۇيگە كەلسەم ىرگەدەگى ءۇيدىڭ قاقپاسى اشىق تۇر. “ە، ءۇي يەلەرى قايتىپ كەلگەن بولدى عوي“ دەپ ويلادىم دا كىلتىمدى الىپ قاقپاداعى قۇلىپقا سالا بەرگەنىم سول ەدى:

-كورشى جىگىت سەن ەكەنسىڭ عوي، امان-ساۋمىسىڭدار؟ مۇندا ۇيرەنىپ قالعان شىعارسىڭدار؟ مەن كورشىلەرىڭ قايسا بولامىن،-دەپ قولىن بەردى. ەلۋ جاستار شاماسىنداعى ادام ەكەن.

-اسسالاۋماعۇليكۇم، اعا،-دەپ سالەم بەردىم.

-ۋاعۇليكۇم ۆاسسالام،-دەپ سالەمىمدى العان قايسا اعا باس-اياعىما بارلاي قاراپ الدى دا،-كورشى بولدىق دەگەن وسى. ءبىز ۇرىمجىگە جولاۋشى كەتىپ بۇگىن ورالدىق. اقىرىن-اقىرىن تانىسىپ، تابىسىپ كەتەرمىز. ال، باۋىرىم، ۇيىڭە كىرە بەر،-دەدى دە قايسا اعا قاقپاسىن اشىق قالدىرعان قالپى ۇيىنە كىرىپ كەتتى.

”جاتسىنبايتىن اشىق ادام ەكەن“ دەپ مەندە ۇيىمە كىردىم. تۇسكى شاي ۇستىندە كەلىنشەگىم:

-كورشى ءۇيدىڭ قاقپاسى اشىق جاتىر، ۇرى-قارىلار ۇپتەپ كەتىپ جۇرمەسىن،-دەپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.

-قايداعى ۇرى-قارى، قايسا دەگەن اعايدىكى ەكەن. سول كىسىلەر جولاۋشى كەتىپ بۇگىن ورالىپتى،-دەدىم دە قايسا اعايعا الگىندە عانا كەزدەسكەنىمدى ايتتىم.

-كورىم بولعانىن قاراشى، قازاقپەن كورشى بولدىق-اۋ، ايتەۋ،-دەپ كەلىنشەگىم جادىراپ قالدى.

-ارعى قاتارداعىلاردا قازاقتار ەمەس  پە،-دەدىم كەلىنشەگىم ولاردى اجىراتا الماي جۇرمەسىن دەگەندەي بولىپ.

-ولار جارتى قازاق ەكەن، نە قاقپاسىن اشپايدى، نە سويلەمەيدى، قاشان كورسەڭ بىردەمەدەن قۇر قالعانداي ءجىتى باسىپ الدى-ارتىنا قاراماي بەزەكتەپ بارا جاتقانى. مىنا كىسىلەر كەلمەي جاتىپ سەنىمەن ءتىل ايقاستىرىپ سويلەسىپ وزدەرىن تانىستىرعانىنا، قاقپالارىنىڭ اشىق جاتقانىنا قاراپ قازاق بولار دەگەنىم عوي،-دەپ كەلىنشەگىم ءوزىنىڭ بايقاعىشتىعىن كورسەتكەندەي بولدى.

-سەنىكىدە ءجون سياقتى. جارىم ايدان بەرى بىرەۋى ەسىك اشقان جوق،-دەپ مەن دە قوستاعان بولدىم.

ايتىپ-ايتپاي قايسا اعايمەن كورشى بولعاننان كەيىن اڭگىمەمىز جاراسىپ اعالى-ىنىلىدەي بولىپ كەتتىم. سول كۇنى كەشتە قايسا اعايدىڭ بايبىشەسى بىزدىكىنە ەرۋدىك دەپ تورە تاباق ەتى مەن باپتاپ باسقان پالاۋىن، سورپا-سۋانىمەن كىرگىزدى.

-جولاۋشى كەتىپ ەرۋدىكتى ءوز ۋاعىندا كىرگىزە المادىق. ەشتەن كەش جاقسى دەگەندەي بۇگىن اكەلىپ جاتقانىمىزدى تۇسىنەرسىڭدەر“ كورشى بولساق بولايىق، اياق-تاباق ارالاسپاسىن” دەپتى عوي قولى قاتتى ءبىر اپامىز. قۇداي ودان ساقتاسىن! ارالاسىپ تۇرايىق،-دەپ كورشىلىك قاقىسىن ەسىمىزگە سالا كەتتى.

سودان بەرى ەكى ءۇيىمىز اس تاباعىمىز ارالاسىپ، ەسىگىمىز اشىق، ءبىرىمىز كىرمەسەك قوڭىلتاقسىپ تۇراتىن تاتۋ-ءتاتتى كورشىلىك ارقىلى تۋىستاي بولىپ كەتتىك دەسەم ارتىق ايتپاعان بولار ەدىم. قايسانى اعا دەپ، بايبىشەسى گۇلبانۋدى اپاي دەپ، ال، ولار ءبىزدى ءىنى-كەلىن دەپ ءوزارا جاقىن جاندارداي جالعاسىپ، بار مەن جوعىمىزدى بىلدىرمەي ايت، مەرەكەدە عانا ەمەس، قوناق-قوپسى كەلسەدە ءبىرىمىزدىڭ ۇيىمىزدەن ءبىرىمىز تابىلۋشى ەدىك. قايسا اعاي ۇزاق ۋاقىت اعارتۋ سالاسىندا ىستەگەندىكتەن اڭگىمەسىنىڭ ارقاۋى سول سالادان تارتىلاتىن بالالارى ەرجەتىپ جەكە وتاۋ بولىپ كەتكەندىكتەن، وڭاشا قالعاندا زەرىگەتىن بولۋى كەرەك، مەن بارا قالعاندا اڭگىمەنىڭ اتىن ۇازاققا ايداپ، كوپ نارسەنىڭ باسىن قايىراتىن. كەيىن كوپ قاباتتى ۇيگە دە قول جەتكىزدىك. قىيسىنى قالاي كەلگەنىن كىم ءبىلسىن، قايسا اعايمەن قاراما-قارسى ءبينادان ءۇي بۇيىرعانى. تاعى دا كورشى بولعانىمىزعا ەكى وتباسىمىز ارقا-جارقا قۋانىپ قالدىق.

قايسا اعاي اڭگىمەشىل ادام ەدى. اڭگىمەسىنىڭ كوبى ءوزى كورگەن، باسىنان وتكىزگەن بولىپ كەلەتىن. جاتاعان جەر ۇيدەگى تارشىلىق كورگەن كۇندەرىمىز ەستەن كوتەرىلىپ، قابات ءۇيدىڭ كەڭدىگى مەن اشەكەيى، جيھازدارى مەن ىدىس-اياعى، كىلەم-كىلشەسى مەن پەردەسى، شىراعى مەن ەدەنى دەگەندەي تۇگەپ بەرمەيتىن اڭگىمەگە ايەلدەردى قويىپ، ەرلەرىمىزدە ارالاسا باستاعانبىز. باسى قىزىعۋدان، اقىل قوسۋدان ءوربىپ، اياعى قىپ-قىزىل كەرىسكە اپارىپ سوعاتىن بۇل داۋدىڭ كوبى باسقالاردىڭ ۇيىنە بارعاندا تۇتانىپ، ۇيىڭە كىرەر-كىرمەستەن ورتكە ايلاناتىنى بار. وسىنداي كەركىلدەسۋدىڭ كەرەمەتىن قايسا اعايدا ەستىپ-ءبىلىپ جۇرسە كەرەك. كەنجە ۇلى جاقىندا عانا ۇلكەنىرەك ءۇي العان ەدى شاماسى سول ۇلىنىڭ ۇيىنەن ۇدەگەن داۋ قايسا اعايلاردى دا قاعىس قالدىرماسا كەرەك. ءبىر كۇنى قايسا اعايلاردىكى بار ءبىرقانشا كورشى-قولاڭداردى سوعىم باسىنا دامگە شاقىردىق. قوناقتاردىڭ جاسى ۇلكەنى دە قايسا اعاي بولاتىن. باتا بەرىلىپ، تاماق جەلىنىپ بولعاننان كەيىن جاستار جاعى كوبەدەي كوپ سىلتاۋلارىن ايتىپ سىرعي باستاعان. قايسا اعايدىڭ بەرگەن باتاسىنا ىقىلاستارى اۋعان ەسىكتەس كورشىم عانا قالعان.

-قايسا اعاي، وتكەن-كەتكەننەن ءسوز قوزعاي وتىرىڭىز، مىنا ىنىڭىزدە سوزگە ءۇيىر، قۇيما قۇلاقتىڭ ءبىرى،-دەپ كورشى جىگىت شاقانعا قارادىم.

-اعاي، ءسىزدى كورگەنى دە، كوكەيگە تۇيگەنى دە كوپ ادام دەپ توقاننان ۇنەمى ەستيمىن. اڭگىمەڭىزدى تىڭداۋعا ءبىر وراتى كەلمەي ءجۇر ەدى، كورىم بولعانىن قاراشى،-دەپ شاقاندا قوستاي كەتتى.

ءۇيدىڭ ءىشىن جاڭە كورگەندەي شولا قاراپ شىققان قايسا اعاي، داستارقان مازىرىنە كەلگەندە ويلانعانداي كوزىن قاداپ ءبىراز وتىردى دا:

وتكەن عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارىنىڭ سوڭعى كەزدەرى.  باسقا جەردى بىلمەيمىن، شەكاراعا تاقاۋ جەردەگى ءبىزدىڭ ەلدە ”ويباي، سوعىس بولادى ەكەن، جەر سىلكىنەدى ەكەن“ دەگەن ەكى ۇلكەن ءسوز قايدان، قالاي شىققانى بەلگىسىز سىبىرلاپ شىعىپ، سىپسىڭداپ تاراپ كەتتى. ول كەزدە مەن جيىرما جاسقا اياق باسىپ قالعان كەزىم. تاۋ القىمىندا وتىرعان ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ دا قۇلاعى ەلدەن ۇزىن بولماسا قىسقا ەمەس بولاتىن. ءار نەنى ۇلعايتىپ، مولايتىپ، كەڭەيتىپ اكەتەتىن ءبىر قانشا قابىلداعىشتارىمىز-اق اۋداندى قويىپ، ايماق، ولكەنىڭ جاڭالىقتارىن جەلدەي ەستىرىپ، جەبەدەي زۋلاتىپ قويا بەرەتىن.

-سابەت سوعىس قوزعايىن،-دەپ جاتىر ەكەن، شەكارا بويىنشا اسكەرىن توگىپ، تانكى، سامولەتتەرىن قاپتاتىپ قويىپتى.

-قىستىڭ كۇنىندە قيىن-اق بولاتىن بولدى. باياعى دا قازعان ۇڭگىرىمىزدى جالعاستى قازا بەرگەن بولساق اۋداندى قويىپ ايماققا جالعاسىپ كەتەر ەدى. سونى توقتاتقان ادامدى ۇستاسا بولار ەدى.

-سەندە ايتادى-اق ەكەنسىڭ، ۇڭگىردىڭ اۋىزىنان وت بۇركەتىن مىلتىعىمەن وت شاشىپ، گاز بۇركەتىن مىلتىعىمەن ۋلى گاز جىبەرسە قايدا بارار ەدىك، بەيشارا؟

-سوعىستى قويشى، اسكەرىمىز ايعا قاراپ وتىر دەيمىسىڭ؟ گومانداڭ مەن جاپونىڭدى ۇرىپ جىققان ءبىزدىڭ اسكەرگە سابەتىڭنىڭ كوك كوزدەرى نە قاۋقار كورسەتە الادى. الگى ءزىل-زالا دەگەن اپاتىن ايتسايشى! سول قاشان بولادى ەكەن؟!

-كىم بىلەدى، ايتەۋ، وسى قىستا ،ءۇشىنشى ايدان بۇرىن بولادى دەپ ءجۇر عوي. ۇكىمەت ۋاقىتىن ءالى ەسەپتەپ بولماعان شىعار، ايتپەسە ۇقتىرماي ما.

-وسى ۇڭگىردى قازباساقتا، اق قار، كوك مۇزدا اۋلامىزدان نەگە ۇرا قازعىزىپ جاتىر؟

-سەندە ءبىر ميىڭا سۋ جۇگىرمەيتىننىڭ ءوزى ەكەنسىڭ. سابەت كەلىپ قالسا استىعىمىزدى ۇراعا تىقپاي، كىلەتكە كورسەتىپ جيىپ قويامىز با؟

-قىستىڭ ىشىندە قالانىڭ ەلىن قىرعا كوشىرىپ ءۇي-ۇيگە تىقپالاپ ورنالاستىرعانىنا قاراعاندا ءزىل-زالاڭنان بۇرىن سابەتىڭ كەلىپ ، سوعىس باستالىپ كەتەرمە ەكەن وسى؟ ءاي، ايدىڭ قاي كۇنگى قان شاشقانداي قىزارۋى الەي ەدى...

سول كەزدەگى ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ اڭگىمەسىنىڭ تاقىرىبى وسى ەكەۋى عانا. كىمنەن، نەدەن تاراعانىن بىلمەسەم دە، سونداي ءبىر قاۋىپتىڭ شەتى كورىنگەنى راس سياقتاناتىن. اۋىلىمىزداعى ەسكىلى-جاڭالى قورجىن تام ۇيلەرىمىزگە قالادان ءبىر-ءبىر ءۇيدى كوشىرىپ اكەلىپ كىرگىزگەن بولاتىن. ءوزىمىز سىعىلىسىپ زورعا سيىپ وتىرعاندا تاعى ءبىر ۇيەلمەن قورالى جانمەن كەلىپ كىرگەندە اياق-قولىمىزدى جازا الماي-اق قالدىق. سول كەزدە اكە-شەشەمىز ەشبىر ىلىك-شاتىسى جوق باسقا وتباسىنا قاباعىن شىتىپ رەنىش بىلدىرگەندى بىلاي قويىپ، ەجەلگى تانىس-تامىرى، اعايىن-تۋماسىنداي-اق قۇشاقتارىن جايىپ، باۋىرمالدىق كورسەتكەندەرىن ءالى ۇمىتقامىن جوق. كورپە-جاستىعى، ازداعان ىدىس-اياعى، بىرەر قابات كيىم-كەشەكتەرىمەن عانا كەلگەن ءۇي كورشىسىنە قوعاداي جايىرىلىپ، ماۋەدەي سالبىراپ ەدى. ەكى وتباسى ءبىر قازاندا تاماق جاساپ، ءبىر داستارقاندا تاماقتاناتىن. قويان جون بولماسا دا، ەكى وتباسى بىردەن قول سالعاندا سەلدىرەپ قالاتىن قوڭىر قالتا كۇيدەگى داستارقانعا قارىنىمىز تويماسا دا كوڭىلىمىز توعايىپ، ەكى ءۇيدىڭ كىشكەنەلەرى اسىر سالىپ ويناپ كەتسە، ۇلكەندەرى ءۇي شارۋاسى، ءتۇز شارۋاسىنا بىردەي ارالاسىپ جۇرە بەرەتىنبىز.

ءبىزدىڭ قارسى ۇيىمىزگە اقاي دەگەن كىسىنىڭ ءۇيى كەلىپ كىرگەن. ءۇش ۇل، ەكى قىزى بار ەدى. قىزدارى بويجەتىپ قالعان، شەشەسىنە كوپ-كورىم قولعانات بولعان ەكى قىزدى كورىپ ءۇي شارۋاسىنا سەبىمىز جوق ءىنىمىز ەكەۋىمىزدى شەشەمىز قىجىرتىپ قوياتىن. اقاي دەگەن كىسىنى ءۇيىن كوشىرىپ اكەلگەندە ءبىر رەت، قايتىپ كوشىرىپ اكەتەردە ءبىر رەت كوردىم. قالادا قىزمەتتەگى ادام بولسا كەرەك. ەكى رەتتەدە قولىندا بىلعارى سومكاسى جۇرگەن ەدى. ايەلى اشىق-جارقىن ادام ەكەن، ءبىزدى جاتىرقاماي ارالاسىپ كەتتى. كىشكەنە ءىنى-قارىنداستارىم ول كىسىنىڭ بەرگەن تاتتىسىنە ءماز. ءبارى ول كىسىنى ”ءتاتتى اپا“دەپ اتاپ كەتتى. ءتىپتى، سول كىسىنىڭ شىن اتىن ءالى كۇنگە دەيىن بىلمەيمىن. شەشەم نەگە ەكەنىن ۇقپادىق ول كىسىنى ”ابىستاي“دەپ شاقىراتىن.

سول جىلى ءبىزدىڭ ءۇي سوعىمعا ءبىر بۇيرا باس سويعان ەدى. شەشەمنىڭ ابىستايى ءبىز كوپ جەپ كورمەگەن ءمانتى، ەتنان دەگەن تاعامداردى جاساعان كۇنى ءبارىمىز جىرعاپ قالۋشى ەدىك. ول كەزدە بۇگىنگىدەي سان الۋان كوكونىس قايدان بولسىن، شەشەمنىڭ ”ابىستايى“قالادان الا كەلگەن پيازى مەن كاپوستاسى بار بولاتىن، سونىمەن-اق ءدامىن كەلتىرىپ جاسايتىن دا ، مەسكەي مەن تابادان ءتۇسىرىپ شەشەمنىڭ الدىنا قوياتىن. داستارقانعا ورتاق قىپ قوياتىن بولسا ءوزى از، ءوزى ءدامدى تاماقتى ”جۇگىرمەكتەردىڭ“ قىرعيداي تيەتىنىن بىلەتىن شەشەم، ەكى وتباسىنىڭ ونداي مىقتىلارىنا ساناپ وتىرىپ ىدىستارىنا سالىپ بەرەدى دە ورتانعى ۇيگە شىعارىپ جىبەرەتىن. قالعاندارىمىز ۇلكەندەرمەن داستارقانداس بولىپ، شامالاپ جەپ جۇرە بەرەتىنبىز.

-ابىستايدىڭ ىستەگەن تاعامىنىڭ ءدامدىسى-اي،-دەپ تامساناتىن شەشەم.

-سىزدەردىڭ سوعىمدارىڭىزدىڭ ەتىنىڭ ءدامدىسى-اي،-دەپ ول كىسى دە شەشەمدى ماقتايتىن.

ماقتاسا دا، ماقتانسا دا جاراسىپ تۇراتىن.

اكەمنىڭ شەشەسى، ءبىزدىڭ اجەمىز قولى ىسىمەر ادام ەدى. ءبىزدىڭ كيىم-كەشەگىمىزدى قولمەن ەمەس، تىگىن ماشيناسىمەن تىككەندەي ەتىپ جاماپ-جاسقاپ، ءتىپتى، ءوزى ءپىشىپ، ءوزى تىگىپ تاستايتىن. الاشا، سىرماقتى گۇلدەپ، جيەكتەپ، شىرىشتاپ، ويۋىن، بوياۋىن كەلتىرىپ وتىرىپ قولىنان شىعارعاندا كورگەن ەلدىڭ كوزى ءتۇسىپ ماقتاپ جاتاتىن. جاڭەدەن كەلگەن كورشىمىزگە دە اجەمىز كەلگەن كۇنى-اق ەكى سىرماعىن استارىڭا سالىڭدار دەپ اكەمىزگە جاقىندا عانا تىگىپ بەرگەن سەڭسەڭ ىشىگىن باستارىڭا جاستارسىڭدار دەپ اپارىپ بەرگەن. كورشىمىز كەلگەن كۇنى تۇندە كەلىنىنە ارنايى تاپسىرما بەرگەندەي بولىپ:

-اقايدىڭ وتباسى قىستىڭ قاقاعان سۋىعىندا وشارلى جانمەن جىرعاعاننان كەلىپ وتىرعان جوق. بۇل دا ءبىر باسقا تۇسكەن قيىن كۇن بولعانىمەن وتەر دە كەتەر. جەتپەي قالدى دەپ جەلكەدەرىڭدى قاسىپ، قۇر شوپپەن اۋىزدارىڭدى ءسۇرتۋشى بولماڭدار! بارىمەن بازار بولىپ، ەكى ءۇي بەرەكەدە بولساڭدار ءبارى جەتەدى، وسىنى ەسىڭنەن شىعار ما! بالالارعا مەن يەمىن،-دەگەن ەدى.

اجەمىزدىڭ ايتقانى ءبىزدىڭ ۇيدە بۇلجىتپاي اتقارىلادى. شەشەم ونسىزدا اجەمنىڭ اقىلىن وزىنە ءسىڭىرىپ وسكەن ادام. بالا بولىپ ءبىز شەشەمىزدىڭ ەمەس، اجەمىزدىڭ قاباعىنا قاراپ ءوزىمىزدى تۇزەتۋشى ەدىك. ءبىزدى قويىپ اكەمىز اجەمىز كوز جۇمعانشا سول كىسىنىڭ الدىنان كەسە كولدەنەڭ وتپەي ، نە ايتسا دا ءجون سانايتىن.

ءيا، اجەمىزدىڭ ايتقانىنداي كوشىپ كەلگەندەر قاي ءبىر جەتىسكەندىكتەرىنەن قالىڭ قار، كوك ايازدا جىلى ۇيالارىنان ۇركىپ كەلىپ وتىر دەيسىڭ. كوپپەن ءبىر جان ساۋعالاپ، وزدەرىنشە امان قالامىز دەپ ، باسقانىڭ قاباعىنا قاراسا دا بالالارىن باۋىرلارىنا باسىپ كەلىپ وتىرعانىن ءبىز بىلمەسەكتە ۇلكەندەر بىلەتىن ەدى.

ءبىر كۇنى تۇندە ەندى جاتقالى جاتقانىمىزدا سيىردىڭ ازان-قازان موڭىرەگەن داۋىسى شىقتى. اجەمنىڭ قول-اياعى شيراق بولاتىن، شاپانىن جامىلا سالىپ بىزدەن بۇرىن تىسقا جۇگىردى، ەسىكتەن شىعا بەرىپ:

-كەلىن، بالالاردى كيىندىرە بەر، كورشىلەرگە دە ۇعىندىر، مەن تاۋىق قورا جاققا بارىپ كەلەيىن،-دەپ قىسقا قايىرىپ ارى قاراي جٶنەلدى.

ءزىل-زالا بولاردا تاۋىق شاقىرىپ، سيىر موڭىرەيدى. حايۋاناتتار، جاندىكتەر، قۇستار الدىن-الا سەزەدى. قىسقى ۇيقىداعى حايۋاناتتار ۇيقىسىنان ويانىپ ىننەن شىعادى دەگەن تۇجىرىمدار جاقىننان بەرى ءبارىمىزدىڭ كوكەيىمىزدە جاتتالىپ قالعان. مىنە، ءتۇن ءىشى، بەيمەزگىل كەزدە سيىردىڭ موڭىرەۋى كىم-كىمنىڭ بولسا دا سۋحانىن ۇشىرىپ، كوزىن اتىزداي ەتكەنى راس، ەكى ۇيدەگىلەردە ىركەس-تىركەس تىسقا شىقتىق. قىستاقتىڭ اتقا مىنەرى سانالاتىن اكەم اۋدانعا كەتكەن بولاتىن، سول كىسى اتىنان ءتۇسىپ جاتىر ەكەن.

-ۇيگە كىرىڭدەر! جاڭە ۇعىستىم ، ارتىمىزداعى ايەننىڭ جاقىندا بۇزاۋلاعان سيىرى قوراعا قامالماي قالىپتى، سول ەكەن اباسىندا موڭىرەگەن. سولار-اق، ءسۇيتىپ جۇرەدى ەكەن،-دەپ اكەم كەيىگەن بولدى. ءبىز ۇيگە كىرە بەرگەندە:

-ويباي، اپام قايدا؟-دەپ شەشەم ەنەسى ەسىنە ورالعانداي ارتىنا قايىرىلدى.

-اپام دا شىققان با ەدى؟-دەدى اكەم تاڭ قالعانداي بولىپ.

-اپام، بىزدەن بۇرىن شىققان!-دەدى دە شەشەم اكەمنىڭ قاسىنان وتە بەرىپ تاۋىق قوراعا قاراي تارتتى. اكەمە ىلەسىپ مەن دە باردىم. اجەم تاۋىق قورانىڭ اۋىزىنان باسىن كىرگىزىپ الىپ شىعارا الماي جاتىر ەكەن. ءبىز بارىپ زورعا دەگەندە شىعارىپ الدىق. شەشەم اجەمنىڭ ءۇستى-باسىن قاعىپ ۇيگە قاراي قولتىقتاپ كەلە جاتىپ:

-اپا، مۇنىڭىز نە؟-دەپ كۇلگەن بولدى. بۇل كەزدە كورشىمىزدىڭ ەكى قىزى شەشەسىمەن بىرگە اۋلاعا قايتا شىعىپ العان ەدى. ءبارىمىز ۇيگە كىردىك، اجەم كالوشىن شەشكەندە بارىپ شەشەم:

-كوتەك، اپا، تابانىڭىزدان قان اعىپ تۇر عوي،-دەپ شوشىپ قالعانداي بولدى.

-ءادىرا قالعىز، ءزىل-زالا بولاردا تاۋىقتار بەيۋاقتا شاقىرادى دەگەن سوڭ تاۋىق قوراعا قاراي تارتپايمىن با، جولاي قازعان ۇرانىڭ قۇم، شاعىل توككەن جەردەن وتە بەرگەندە ءسۇرىنىپ ءبىر كالوشىم ءتۇسىپ قالماسى بار ما،ونى قايتادان اياعىما سۇعا سالىپ جۇگىرگەن ەدىم،  تابانىمدى تاس ءتىلىپ كەتكەن سياقتى بولعان، قۇرىم كيىز كۇيدىرىپ باسا عوي، تۇكتە ەتپەيدى. تاۋىق قۇرعىرلاردىڭ ءۇنى شىقپاعان سوڭ قىرىلىپ قالعان با دەپ باسىمدى سۇعىپ كورەيىن دەپ ەدىم كىرگەن باسىمدى شىعارا الماي، ونىڭ ۇستىنە تاۋىقتار سابالانىپ بەي-بەرەكەتىمدى شىعاردى ەمەس پە، سۋ اكەلىڭدەر، بەتى-قولىمدى شايايىن. ءاي، ۇل، ۇكىمەتىڭ نە دەيدى؟ سونى ايت بىزگە،-دەپ اجەم ءسوزىنىڭ سوڭىن كيىمدەرىن شەشىپ ەندى وتىرا بەرگەن اكەمە بۇردى.

-جوعارعى ورىننان ارناۋلى ادامدار كەلىپ وسىنداعى جاعدايدى ۇعىسىپ، سوعىس بولادى، ءزىل-زالا بولادى دەگەن ءسوزدىڭ نەگىزسىز، تەك الىپ قاشپا قاۋەسەت ەكەندىگىن، بۇدان كەيىن مۇنداي سوزدەردى تاراتقانداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى قۋزالاتىندىعىن، قىرعا كوشىرىلگەندەردىڭ قالاعا قايتۋىن، حالىقتىڭ الاڭسىز شارۋاشىلىقپەن شۇعىلدانىپ، قام-قايعىسىز تىرشىلىكتەرىن وتكىزۋىن ۇقتىردى. اپا، ەندى ۇرەي دە، كۇدىك تە بولمايدى. ەرتەڭ تاڭەرتەڭ قىستاقتاعىلارعا، كوشىپ كەلگەندەرگە جيىن اشىپ ارنايى ۇقىتىرامىز،-دەدى اكەم قالاداعى قاتىناسقان جيىننىڭ رۋحىن قىسقاشا جەتكىزگەندەي بولىپ.

-اينالايىن، ۇكىمەت، حالىقتىڭ قامىن جەپ، مۇڭىن، مۇقتاجىن ويلاپ شارشايتىن بولدى-اۋ. مىڭ بولعىر ۇكىمەت امان بولسىن!-دەپ اجەم ۇكىمەتكە رازىلىعىن ءبىلدىردى.

-باسە، ۇكىمەت بولماسا، مىنا نەمەلەر ءبىزدى جوقتان بارعا سەندىرىپ، جانىمىزدى جەپ قويارداي ەكەن،-دەي بەرگەن شەشەمە اكەم الايا قاراپ ەدى، جىم بولدى دا اجەمنىڭ تابانىنا باسقان قۇرىم كيىزىن اۋىستىرا بەردى. ”مىنا نەمەلەرى“ كىم ەكەنىن بىلمەي مەن تۇرمىن.

ەرتەسى تاڭەرتەڭگىلىك شايدەن كەيىن اكەمنەن ۇققانىن اجەم كورشىلەرگە جەتكىزدى.

-حالىق كۇيزەلىپ كەتىپ ەدى، جوعارىدان ادام كەلىپانىق- قانىعىنا كوزىمىزدى جەتكىزىپ شەشىم شىعارعانى دۇرىس بولعان ەكەن،-دەپ كورشىلەرىمىز دە، كورشىمىزدە كوڭىلى ورنىنا تۇسكەندەي بولدى.

ەكى كۇننەن كەيىن قىستاقتاعى جيىرما سەگىز ات كوشىندىك جالعىز تراكتور مەن ات اربا، شانامەن كەلگەلى ءبىر ايدان اسىپ قالعان قالالىقتار قايتادان كوشىپ كەتتى. مەن ءوزىمىزدىڭ ات اربامەن ءوز كورشىمىزدى اپارىپ تاستادىم. اجەم المايمىز دەگەنىنە قاراماي ەكى سىرماقتى جۇكتەرىنە قوسىپ جىبەردى. شەشەم ءبىر دوربا تالقانى مەن بىرەر جىلىك ەتىن  داستارحانعا ءتۇيىپ قوياردا قويماي قولدارىنا ۇستاتتى.

-از كۇن بولسا دا دامدەس، تۇزداس بولىپ قالدىق. ءۇي كورشى – ىرگە كورشىدەن بولەك سەزىلەدى ەكەن. كەلىپ-كەتىپ تۇرىڭدار، جازدا بالالار قىرعا شىعىپ ويناپ تۇرسىن، اق ءىشسىن، قالاداي ەمەس قىر كەڭ عوي،-دەدى اجەم قيماستىق سەزىمىن كورسەتىپ.

-اپام دۇرىس ايتادى، تۋىستاي بولىپ قالدىق، الىم-بەرىم ەمەس، باردى-كەلدى بولىپ، ارالاسىپ تۇرايىق. انا كىشكەنە ۇلعا كۇزدە ءبىر توقتى اتادىق، بالالار اپارىپ بەرەدى عوي،-دەدى شەشەم.

-سىزدەرگە راقىمەتتەن باسقا ايتارىمىز جوق، ءسوزسىز كەلىپ-كەتىپ جۇرەمىز. سىزدەردە بارىپ تۇرىڭىزدار، اۋرەلەپ قويدىق. امان بولىڭىزدار،-دەپ كورشىمىزدە كوڭىلىن ءبىلدىرىپ ارباعا وتىردى.

مەن كورشىمىزدى ۇيلەرىنە جەتكىزىپ، جۇكتەرىن كىرگىزىپ، ءبىر شاي ءىشتىم دە قايتپاق بولىپ ورنىمنان تۇرىپ ەدىم:

-توقتاي تۇرشى،-دەپ كورشىمىز ساندىقتارىن اقتارا باستادى.”اپاما سالەمدەمە بەرگەلى جاتقان شىعار“ دەپ توسىپ تۇردىم. ازدان كەيىن بىرەر كيىلگەن بەس-التى سىم-شاپاندار مەن جاپ-جاڭا تورعىن، بارقىت بۇلداردى الىپ شىعىپ بولەك سومكاعا سالا باستادى. قاي ۋاقىتتا جۇمساپ جىبەرگەنىن بىلمەدىم، ۇلكەن قىزى شاي، تۇز، كامپيت الىپ كەلدى. ولاردى شەشەم ەت ءتۇيىپ بەرگەن داستارقانعا مىقتاپ وراپ بايلادى.

-قاراعىم، اجەڭ مەن شەشەڭە ءۇش قايتارا سالەم ايت، مىنا بەرگەن ەكى كيىمدىك تورعىندى وزدەرى كويلەك تىگىپ كيسىن. انا ەكى كيىمدىك بارقىتتى اكەڭ ەكەۋىڭە كيىم تىگىپ بەرسىن. ال، ءبىر مىنا قانشا كيىمدەردى ەسكى دەمەي كيگەنگە جاراسا بالالارعا بەرەر. مىنا ون يۋاندى ءوزىڭ الا عوي، ءبارى وسى بولىپ قالدى، رەنجىمە،-دەپ كورشىمىز ماعان كول-كوسىر سالەم-ساۋقىتتى كوتەرتىپ جىبەردى.

ۇيگە كەلىپ اجەم مەن شەشەمە كورشىمىزدىڭ المايمىن دەگەنىمە بولماستان سالەم-ساۋقىتتى بەرگەنىن ايتىپ ەدىم، اجەم:

-سالەمدەمەسىن الساڭ دا اقشاسىن الماي قويساڭ بولاتىن ەدى،-دەپ ەسكەرتكەن بولدى.

-اپا، جاقسى تورعىن ەكەن، ءسىز ەكەۋىمىزگە جاراسىپ كەتەر، كەسىپ-ءپىشىپ بەرىڭىز، مەن تىگەيىن،-دەپ شەشەم تورعىنداردى قولىنا الىپ ءماز بولىپ تۇر. اجەم الدە نە ەسىنە تۇسكەندەي ويلانىپ وتىرىپ قالدى. شەشەم، قاتە ايتىپ الدىم-اۋ دەگەندەي قولىنداعى تورعىنداردى قاتتاپ ورنىنا قويا بەرىپ ەدى:

-ءاي، كەلىن، دۇرىس ايتاسىڭ. مەنى قويشى، ەكى جاستىڭ بىرىنە كەلگەندە، ودان دا ەكەۋىندە سەن كويلەك تىگىپ كي، بولماسا مەن ءوزىم تىگىپ بەرەيىن. وسى ۇيگە كەلىن بولىپ تۇسكەلى تاپ مىنانداي جاقسى تورعىننان كويلەك كيىپ كورمەدىڭ، سەن دە تورعىننان وسىنداي جاقسى كويلەك كيەتىن بولدىڭ. كي ەندى،-دەپ شەشەمنىڭ قاتتاپ قويعان تورعىندارىن الىپ توسەگىنىڭ باسىنا قويدى.

-اپا، ماعان بىرەۋى دە جەتەدى عوي،-دەپ بەرگەن شەشەمە:

-بولدى، ماعان نە كەرەك، قىستىڭ كۇنى عوي، بالالاردان ارتىلعان ءسۇت، قايماقتارىڭدى قاتىرىپ جيناي ءجۇر، ەندى ءبىر بارعاندا قۋىرعان ءبيداي، تالقانىڭمەن قوسىپ اقايلاردىكىنە اپارارسىڭ، بىزدە بارى وسىلار عوي،-دەپ اجەم شەشەمە تاپسىرىس بەرىپ ءسوزىن دوعاردى.

سول جىلدان كەيىن اقايدىكىمەن ارامىزداعى بارىس-كەلىس كوپ جىلعا دەيىن جالعاسىپ، بەرتىن ولار باسقا اۋدانعا كوشكەننەن كەيىن سايابىر تارتقان ەدى. اپام ايتاتىن:

قىزمەتكە شىعىپ ەكى جىلدان كەيىن، اۋداندىق وقۋ بولىمىنە اۋىسىپ كەلدىم. سول جىلى كۇزدە اۋداندىق وقۋ ءبولىمىنىڭ وقىتۋعا جاۋاپتى جاڭ شيان دەگەن باسشىسى مەنى ەرتىپ اۋىلداردى ارالاۋعا شىققان. ءبىزدىڭ اۋىلعا كەلىپ، اۋىلدىقتىڭ وقىتۋ رايونىنىڭ جاۋاپتىسى ايتقابىلدىڭ كەڭسەسىنە باردىق. ءبىزدىڭ كەلەتىنىمىزدەن الدىن-الا حابار تاۋىپ وتىرسا كەرەك قاجەتتى ماتەريالداردى قىزمەتكەرلەرى دايارلاپ قويىپتى. ايتقابىلدى بۇرىننان بىلەمىن ءوزى سالدىر-سالاقتاۋ ادام. قىزمەتكەرلەرى بولماسا كەڭسە جۇمىسىنا ەبى جوقتاۋ بولاتىن. ماتەريالداردى كورىپ بولعاننان كەيىن، اۋىلدىق تاعانىنداعى مەكتەپتىڭ جاعدايىن كورەيىك دەپ بىرەر ساعات ايلاندىقتا قايتپاقشى بولدىق. ول كەزدە اۋىلدىقتا اسحانالار بوي كوتەرە قويماعان، تانىس-ءبىلىس، نە بولماسا بارعان ورنىڭداعى بىرەۋدىڭ ءۇيى دەگەندەي بولماسا، باسقالاي تاماق ىشەر ورىننىڭ ىڭعايى شىقپايتىن.

-جاڭ جۇيجاڭ، اسىقپاي تاماق ءىشىپ الىپ قايتىڭىزدار، مەن ۇيگە تاماق سالدىرىپ قويعامىن، كانە، جۇرە قالىڭىزدار. ءۇيىم اۋىلدىڭ باتىس شەتىندە، انە، كورىنىپ تۇر،-دەپ الدى-ارتىمىزدى ورادى. جاڭ جۇيجاڭنىڭدا ار جاعى كەت ارى ەمەس سياقتى. ايتقابىلعا  شىن ”ايتىپ تۇرمىسىڭ“ دەگەندەي كوز تاستادى دا:

-كولىككە شىعىڭىز،-دەدى.

ايتقابىلدىڭ ءۇيى باياعى ورىندا ەكەن. قورا-قوپسىسى اتىزعا جالعاسىپ جاتقان شەتكەرى جاقتا. ەرسىلى-قارسىلى ەسكى ۇيلەرى قايتالاپ سالۋدى كۇتىپ تۇرعانداي سىلاقتارى ءار-ءار جەردەن ايعىزدالىپ ءتۇسىپ قالعان. ءبىر اۋىزدى ەسكى كىلەت ءۇيدىڭ الدىندا كولىكتىڭ داۋىسىن ەستىپ شىققان بولۋى كەرەك، ايتقابىلدىڭ قارا شىبار ايەلى قاراپ تۇر. بىزگە ەرنىن عانا جىبىرلاتىپ امانداسقان بولدى.

ۇيگە كىرىپ تورگە شىعىپ، اعاش ساكىنىڭ شەتىنە جايعاسىپ بولعاندا ايتقابىلدىڭ ايەلى داستارقان جايىپ، شايىن قۇيا باستادى. داستارقان قۇرت، ىرىمشىك، شالا كۇيگەن ەكى نان بار. ايتقابىل ناندى قولىمەن پارشالاپ سىندىردى دا:

-كانە، جەپ-ىشىڭىزدەر، ءاي، كەمپىر تاماعىڭدى تۇسىرە بەر، مىنا كىسىلەر اسىعىس ەكەن،-دەپ ايەلىنە ەسكەرتكەندەي بولدى.

سەگىز بالاسى بار وتباسىنىڭ وتكەن عاسىردىڭ سەكسەنشى جىلدارىنىڭ باسىنداعى تۇرمىسى بەلگىلى ەدى. باسىنا تارتسا اياعىنا، اياعىنا تارتسا باسىنا جەتپەيتىن. ايتقابىل جالعىز ەڭبەك. ازداپ مالى مەن جەرىنە سۇيەنبەسە وشارلى جاندى باعىپتا كەتە المايتىن. بىرەر شىنى شاي ىشكەندە ايتقابىلدىڭ ايەلى ەتتى اكەلىپ ورتاعا قويدى. كۇزدىككە دەپ سويعان مالدارىنىڭ قالعان بىرەر جىلىگىن ءبىراق سالعان سەكىلدى. كوپ-كورىم تاباق تولعانداي ەت ەكەن. ايتپاعانىمىز بولماسا ىشەگىمىز شۇرىلداپ ارەڭ وتىر ەدىك، قولىمىزدى جۋىپ تاباققا قاراپ وتىرا قالدىق.

-ءاي، كەمپىر، پىشاق قايدا، پىشاق؟-دەپ ايتقابىل ايعاي سالدى.

-پىشاعىڭدى قايدا قويىپ ەدىڭ؟ تابا الماي قويدىم، ءوزىڭ تاپاپساڭ مەن بىلمەدىم، سورپا اكەلەيىن،-دەپ كىلەت جاقتان ايەلى دە ايعاي سالدى.

-اپىر-اي، ءا، وسى ۇيدە قويعاننىڭ قويعان جەردە تۇرمايدى،-دەپ  ايتقابىل قومپىلداپ شىعا جٶنەلدى. جاڭ جۇيجاڭ، شوفەر ۇشەۋىمىز ءبىر-بىرىمىزگە قاراپ كۇلىپ قويدىق. اكەلەرىنىڭ سىرتقا شىققانىن اڭدىپ تۇرعانداي ءتورت-بەس قارا دومالاق ۇلدارى ءبىرىن-ءبىرى كيمەلەي كىرىپ كەلدى دە، كوز ىلەستىرمەس جىلدامدىقپەن تاباقتاعى ەتتەردى سۇيەك-سۇيەگىمەن ۇستاي ەسىكتەن شىققانى ەسىكتەن، تەرەزەدەن شىققانى تەرەزەدەن ىتقي جٶنەلدى. ءبىز نە بولعانىن اڭعارىپ قولدارىنان قاققانشا عايىپ بولدى. مىڭ ءبىر جاپادا پىشاعىن تاۋىپ قايتا كىرگەن ايتقابىل تاباقتاعى ەتتى كورىپ كوزى شاراسىنان شىعىپ كەتەردەي باقىرايىپ قالدى دا، ازدان سوڭ ەسىن جيعانداي بولىپ، پىشاعىن ۇستاعان قالپى بالالارىنىڭ جەتى اكەسىن جەزدەي قاقتاپ تىسقا اتىپ شىقتى دا قۋا جونەلدى. ول كەزدە بالالار دا، ەت تە بارار جەرىنە بارىپ بولعان ەدى. ەڭ كىشكەنەسى عانا ۇزاي الماعان ەكەن، سونىڭ قولىنان ءبىر-ەكى تىستەپ ۇلگىرگەن قابىرعانى الىپ ايتقابىل قاپ-قارا تۇتەك بولىپ قايتا ورالدى. تاباقتا ىشەك-قارىن عانا قالعان بولاتىن. ايتقابىل امالسىز سولاردى تۋراعان بولدى. سورپاعا كەتكەن ايەلى ۇيگە كىرەرگە ۇيالىپ كىلەتىنەن شىعا الماي قالدى.

-ۇيات بولدى، ۇيات بولدى، جاڭ جۇيجاڭ، ۇيات بولدى. قايتا تاماق اسايىق،  اسىقپاي وتىرىپ جەپ كەتىڭىزدەر،-دەپ ايتقابىل قايتەرىن بىلمەي ”ۇيات بولدى“ دەگەندى قايتالاي بەردى. جاڭ جۇيجاڭ قازاق ىشىندە كوپ جۇرگەن، تىلگە دە، جوسىنعا دا قانىق ادام ەدى.

-ايتقابىل، وقاسى جوق، ەندىگى جولى كەلگەندە ەسىك-تەرەزەنى ءوزىمىز كۇزەتىپ تۇرىپ ەت جەرمىز، بالالى ءۇيدىڭ جاعدايىن جاقسى بىلەمىن، قارىندارى توق بولسا بۇيتە قويماس ەدى. بىرتە-بىرتە بۇل جاعدايدا وزگەرەدى. ال، ايتقابىل، قاراپ تۇرماي ىشەك-قارىن بولسا دا تۋرامايمىسىڭ. بارىمەن بازار دەگەن وسى،-دەپ ايتقابىلدىڭ استان-كەستەڭ بولعان كوڭىل-كۇيىن ورنىنا كەلتىرگەندەي بولدى.

سودان بەرى دە شەرىك عاسىرداي ۋاقىت بولدى. جاڭ شيان جۇيجاڭ ماعان جولىققان سايىن ”ايتقابىلدىڭ بالالارى قازىر ەرجەتىپ كەتتى عوي. سول كەزدەگىلەرى ەستەرىندە بار ما ەكەن دەشى؟“-دەيتىن دە كۇلىپ قوياتىن. ەستەن كەتپەيتىن وسىنداي اڭگىمەلەر ادامنىڭ ويىنان كوتەرىلمەي، كوز الدىندا تۇرادى ەكەن. قازىرگى بالالارعا ايتساڭ، ”وسى شىن ايتىپ تۇر ما“ دەگەندەي وزىڭە باجىرايا قارايدى دا يىعىن كوتەرىپ قويىپ تەرىس اينالادى. دەسەدە باردىڭ قاسيەتىن ۇققان ءجون. قازاق ايتادى عوي ”كورپەڭە قاراي كوسىل“دەپ. سونىڭ ارجاعىندا ”بارىڭمەن بازار بول“ دەگەن اقىليادا تۇر، جوقتى جونىپ تابامىن دەمە، ىستەپ تابامىن دە.

قايسا اعايدىڭ اڭگىمەسى اياقتاعانىن توسىپ وتىرعانداي گۇلبانۋ اپايىمىز:

-سەنىڭ اۋزىڭا قارايمىز دەپ وتىرىپ شۇباتىمىزدى ىشپەپپىز-اۋ، كانە، شۇباتتارىڭدى ىشىڭدەر. مەن دە اعالارىڭنان قالىسا قويمايمىن، توي جاسار كەزدەگى ءبىر قىزىعىم بار، ەستىگىلەرىڭ كەلسە ايتىپ بەرەيىن،-دەدى.”ەستيمىز، اپاي، ەستيمىز، ايتىڭىز“دەپ شۋ ەتە تۇستىك. ىشىمىزدەن ”توي جاسار كەزىندەگى اعامىزدىڭ ءبۇلدىرىپ العان بىردەمەسى بولىپ جۇرمەسىن؟“دەگەن ويدامىز.

-مەنىڭ قىزىعىم ءوز باسىمان وتكەن ەدى. تويعا ءبىر اپتاداي عانا قالعان. ول كەزدە جاساۋ-جابدىقتى وسى قالادان الامىز. باسقا جاساۋلارىم تابىلسا دا توي كۇنى كيەتىن قىزىل اياق كيىم تابىلماي-اق قويعانى. اعالارىڭدى ەرتىپ الىپ قالاداعى دۇكەندەردى نەشە رەت ءسۇزىپ شىقتىم. دۇكەن دەگەندە بار-جوعى ەكى دۇكەن، قىزىل اياق كيىم جەر جۇتىپ قويعانداي زىم-زيا، تاقىر-تازا جوق، اعالارىڭ ”باسقا رەڭ بولماي ما“ دەگەندى باتىپ ايتپاسا دا بۇلك ەتكىزىپ قويادى. وعان ”تابىلىپ قالار“ دەگەن ۇمىتىم ”ماقۇلدىق” بەرمەيدى. ”ەندى قايتتىم، قويساق قويمايمىن با، باسقا رەڭىن الا سالايىن“ دەگەن ويعا بەيىمدەلىپ كەلە جاتقانىمدا ءبىر جىلدىڭ الدىندا توي جاساپ العان كلاستاسىم ءشاربان كەزىگە كەتتى. مەنىڭ نە ىزدەپ جۇرگەنىمدى بىلگەننەن كەيىن:

-ءاي، قىز، توي جاساعان كۇنى قىزىل رەڭدى اياق كيىم كيمەسەڭ ىرىمعا جامان بولادى ءبىر جەردەن كورگەن سياقتى ەدىم، ە، ۇيعۇر بازارىنداعى نۇرمامەتتىڭ دۇكەننەن كورگەن ەكەنمىن عوي، تۋرا سوعان تارت،-دەمەسى بار ما، كوكتەن ىزدەگەنىم جەردەن تابىلعانداي بولىپ ءشاربانعا العىسىمدى ايتىپ اعالارىڭدى ەرتىپ نۇرمامەتتىڭ دۇكەنىنە سالىپ ۇرىپ جەتىپ باردىم.

-قىزىل رەڭدى كۇزدىك اياق كيىم بار ما؟-دەدىم.

-بار،-دەدى نۇرمامەت.

-الىپ شىعىڭىزشى، ءبىر جۇپ الايىن دەپ ەدىم،-دەدىم كوڭىلىم جاي تاۋىپ.

-ساتىلمايدى،-دەپ كۇلدى نۇرمامەت.

-نەگە ساتىلمايدى؟-دەدىم ساسقالاقتاپ.

-ەكەۋى ەكى رازىمەر،-دەدى نۇرمامەت تاعى دا كۇلىپ.

-ەكى رازىمەر بولسا دا الىپ شىعىڭىز، كورەيىن،-دەپ تۇرىپ الدىم. ول الىپ شىقتى. بىرەۋى وتىز جەتى، بىرەۋى وتىز سەگىز ەكەن، كيىپ كوردىم. رەڭى ۇناعانىمەن ءبىرى ۇلكەن، ءبىرى ءدال كەلىپ تۇر.

-زات كەلگەندە بايقاماپپىن. قاتە جىبەرىپ العان ەكەن. زاتقا بارعاندا اۋىستىرىپ الايىن دەپ قويىپ قويعان ەدىم. باسقا رەڭىن الىڭىز،-دەپ نۇرمامەت شىنىن ايتتى.

”ەندى قايدان ىزدەيمىن، كيىپ السام كىم پارىقتاپ جاتىر دەيسىڭ، وسىنىڭ وزىنە زار بولىپ قالمايىن“ دەپ ويلادىم دا:

-باسقا رەڭ ەمەس، ءدال وسى رەڭدى الامىن!-دەدىم دە اقشاسىن ۇستاتتىم دا قىزىل اياق كيىمدى قورابىنا سالدىرىپ، نۇرمامەتتىڭ دۇكەنىنەن جوعىمدى تاپقانىما ءماز بولىپ شىقتىم. اعالارىڭدا ءۇن جوق، اڭ-تاڭ بولىپ نۇرمامەت قالدى.

توي بولدى. توي كۇنى قىزىل اياق كيىمدى كويلەگىمە جاراستىرىپ كيىپ الدىم. ەشكىم سەزگەن جوق. كەشكى تويدا سول قىزىل باتەڭكەمەن تويتاڭداپ بيلەدىم-اي كەلىپ.”ءشاربان“ ايتقانىم دۇرىس شىققان ەكەن، جاراسىپ كەتىپتى” دەپ ماقتاپ تا، ماقتانىپ تا قويدى. تويدان كەيىن اعالارىڭ ماعان، ”ءاي، گۇلبانۋ بارىمەن بازار دەگەندەي الا سالىپ ەدىڭ، بارىمەن اجارىڭ شەشىلىپ، توي كۇنى كيىمدەرىڭ ءبىر-بىرىمەن جاراسىم تاۋىپ كەتكەنى-اي!“دەپ ماقتاپ قويدى. سودان بەرى جيىرما جىلدان استى. اياق كيىم العان سايىن سول ەكى رازىمەردى اياق كيىم كوز الدىما كەلەدى. ءيا، اپالارىڭنىڭ باسقا ەمەس، توي كۇنگى قىزىعى وسى ەدى.

ەرلەر  ەمەس، ايەلدەر كۇلىپ جاتتى.

سول كۇنگى قايسا اعاي مەن گۇلبانۋ اپايدىڭ اڭگىمەسى شاقان ەكەۋىمىزگە بۇگىنگىنىڭ كوزىمەن وتكەندى ەمەس، قايتا وتكەننىڭ كوزىمەن بۇگىنگىگە قاراي ءبىلۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ۇعىندىرعانداي بولدى. ول كىسىلەر قايتقاننان كەيىن شاقان ساۋساقتارىمەن ۇستەلدى تىقىلداتا وتىرىپ:

-مىنا كىسىلەر وتكەننىڭ از اڭگىمەسىنەن كوپ نارسەنى اڭعارتىپ، ارعى جاعىن وزدەرىڭ بىلەرسىڭدەر دەگەندەي بولىپ ءتۇيىن تاستاپ كەتتى عوي، اڭگىمەسىنە اقىلى ساي ادەمى كورشى ەكەن. تاماشا فيلوسوفيانى كىتاپتان ەمەس، ومىردەن ويىپ العان، تالعامى دا، تولعامى دا بولەك جانداردىڭ ەلدەن ەرەك بەينەسى دە وسىندا عوي. سەن، ايتشى: بارىمەن بازار بولۋ دەگەن نە؟-دەدى.

مەن نەدەرىمدى بىلمەي ءۇنسىز قالدىم.

ءيا، بارىمىزبەن بازار بولا الدىق با؟! كىم ءبىلسىن جوققا جەتەمىز دەپ ءجۇرىپ ءوزىمىز جٶعالىپ بارا جاتقان شىعارمىز...